Vliegvis DIYhttp://home.deds.nl/~karelgol/gfx/banner3.jpg

Werkvolgorde

Spinen (ruggengraat bepalen)

De ogen worden meestal geplaatst tegenover de spine (ruggengraat) van de blank. Dit wordt ook wel de zachte kant genoemd. Om deze zachte kant te bepalen de volgende methode (overgenomen en vertaald vanaf de Hook & Hackle website):

  1. Zet de hengeldelen in elkaar en vizier de blank. Zorg dat er geen zigs of anders wel zags te zien zijn op de verbindingspunten.
  2. Plak een stukje schilderstape ongeveer in het midden om de blank.
  3. Plaats de top in de V tussen de duim en wijsvinger van de rechterhand en laat de onderkant van de hengel op de vloer rusten, zodanig dat de hengel ongeveer een hoek van 45 graden met de vloer maakt.
  4. Duw met de linkerhand ongeveer in het midden (vlak onder het stukje schilderstape) de blank iets in een bocht terwijl je met de duim en middelvinger de blank draait.
  5. Waar je de meeste weerstand voelt is de ruggengraat aan de onderkant en de zachte kant dus boven. Plaats een streepje op de bovenkant van de schilderstape, dit is de kant waar de ogen moeten komen.
  6. Plak op elk hengeldeel een stukje schilderstape en neem hierop de markering van het eerste stukje tape over.

Alternatieven

Je kunt ook de zachte kant van elk deel afzonderlijk bepalen, maar dat is vooral voor het onderste deel moeilijk te voelen en daardoor minder precies. Wordt daarna de hengel in elkaar gezet, dan zal de resulterende spine niet degene zijn van de complete hengel. (volgens Hook en Hackle, de meeste hengelbouwers werken dus wel met elk deel afzonderlijk, ik vind deze wel makkelijk werken)

Gebruik een spine finder. Van elk deel afzonderlijk wordt de ruggengraat bepaald door het deel in de lagers te steken, zodanig dat het dikste deel door het achterste lager gesteund wordt. Vervolgens wordt het dunne uiteinde naar beneden geduwd met de top van de vinger. Het hengeldeel zal nu de stand van makkelijkste buiging innemen, dus de zachte kant komt onder.

Steun de blank of het hengeldeel op beide uiteinden (bijvoorbeeld op de harde rugleuning van 2 keukenstoelen) en hang in het midden aan een draadje een gewichtje. Nu zal de zachte kant weer bovenkomen.

Welke methode je ook gebruikt, als je de markering voor de zachte kant geplaatst hebt, herhaal de handelingen nogmaals met je ogen dicht. Komt de markering dan weer op dezelfde plaats, dan zit je goed. 

Topoog en reelhouder plaatsen

Haal het onderste deel van de hengel eraf en leg de rest even terzijde.

Bewerk eerst de reelhouder voor (uitvijlen) totdat hij gladjes op zijn plaats gedrukt kan worden (ZONDER KRACHT! Er moet een beetje ruimte zijn zodat bij het monteren niet alle lijm weggedrukt wordt). Ruw ook de plaats waar de reelhouder moet komen een beetje op met staalwol.

Is de reelhouder te ruim voor de blank, breng dan de blank op dikte met "randjes" schilderstape. Laat tussen deze randjes ongeveer 5mm ruimte om later overtollige lijm op te kunnen vangen.

De blank moet zoveel mogelijk de reelhouder ondersteunen, maar laat de blank niet zover doorsteken dat de afdekdop of fighting butt later niet meer onderop de reelhouder gelijmd kan worden.

Om de reelhouder te plaatsen is het makkelijk om als richtpunt eerst een startoog met wat schilderstape op het onderste hengeldeel te zetten, uitgelijnd op de markering die bij het spinen gezet is. Indien mogelijk, monteer een reel op de reelhouder. 

Meng watervaste epoxylijm en smeer hiermee het voorbehandelde deel van de blank in.

Druk de reelhouder over de blank en verwijder eventuele uitpuilende lijmresten. Hou nu de afdekdop of butt aan de onderkant op de plaats waar hij moet komen en zorg dat het uiteinde van de blank deze net raakt.

Plaats het onderdeel in de wikkelsteunen en lijn de reel (die naar onderen gaat hangen) uit met het ook naar onderen hangende startoog. Laten drogen.

Voor het topoog kan eigenlijk een soortgelijke werkwijze gevolgd worden. Neem het topdeel en plaats een oog met een stukje schilderstape uitgelijnd op de zachte kant markering. Probeer of het topoog soepel maar niet erg ruim past, vul eventueel deze speling op met een paar wikkelingen. Blijkt dat het buisje van het topoog te klein is, dan is er bij het inkopen iets fout gegaan en moet er een ander topoog gehaald worden. Nooit het topje van je blank afschuren o.i.d. om dit passend te maken!

Maak de smeltlijm warm met een aansteker en neem van deze zachte lijm een "schepje" met het busje van je topoog. Plaats dan direct het topoog op je top uitgelijnd met het eerder met tape geplaatste oog. Lukt dit niet direct, dan geeft het opwarmen van het topoogbusje je weer wat tijd om het topoog uit te lijnen. 

Handvat monteren

Ik ga hier even er vanuit dat je over een kant en klaar handvat beschikt, gekocht of zelf gemaakt. Het zelf maken van een handvat los en op de blank zal ik nog op een aparte Zelf Maken pagina beschrijven.

Zorg als eerste dat je handvat op je blank past. Je maakt je handvat passend door als het gaatje te klein is dit te vergroten met een grove rattenstaart vijl. Zorg dat het gat in het midden blijft. Werk langzaam en nauwkeurig. Als je het handvat tot circa 6 cm vanaf de bovenkant van je reelhouder op je blank kunt schuiven, ga dan over op "2 keer heen en weer vijlen, 1 keer passen". Doe dit totdat je een beetje stroef, maar toch gemakkelijk je handvat op zijn plaats kunt schuiven.

Mocht het benodigde gat groter zijn dan je rattenstaart, steek dan je vijl door het handvat, oefen druk uit op beide kanten van je vijl en rol je handvat over een vlak oppervlak. Nog makkelijker is het gebruik van een "cork reamer", een stuk oude (volglas?) blank die je spiraalsgewijs omwikkeld hebt met schuurlinnen, of waarop je m.b.v. epoxy schuurgrit hebt vastgelijmd. Deze cork reamers zijn overigens ook in diverse maten te koop.

Is het gat te groot, door verkeerde aanschaf, of teveel vijlen, dan is de ruimte op te vullen door schilderstape. Ook je lijm kan als de ruimte niet te groot is deze nog opvullen. Vooral PUR lijm (bubbellijm) staat bekend om zijn vullend vermogen.

Teken af tot hoever de bovenkant van het handvat komt en ruw de blank iets op met staalwol. Een stukje schilderstape op de plaats van de aftekening kan goede diensten bewijzen om te zorgen dat je niet te hoog op je blank opruwt.

Plak de reelhouder, voor zover die niet door de kurk bedekt zal worden af met schildertape en stop een stukje keukenrol/toiletpapier op de plaats waar de bovenste reelvoet in de reelhouder komt. Alles om te zorgen dat de lijm straks niet komt op plekken waar je het niet wilt hebben.

Smeer het gedeelte waar de grip moet komen goed in met lijm (watervaste houtlijm/epoxylijm of PURlijm), vooral het bovenste gedeelte. Druk nu het handvat met een draaiende beweging, om de lijm goed te verdelen op zijn plaats. Verwijder direct alle uitpuilende lijm, dat scheelt je later een hoop (rot)werk. NB. bij het gebruik van PUR lijm is het handig om de binnenkant van de grip te bevochtigen met water. PUR verhard onder invloed van vocht in de lucht, vandaar. Leg dit onderstuk van de hengel nu weg en laat het drogen tot de lijm uitgehard is. Mijn advies: gewoon 24 uur niet meer aankomen.

Plaats van de ogen bepalen  

Eigenlijk gaat mijn voorkeur ernaar uit om nu eerst de verbindingen van de delen af te werken, wikkelen, lakken en laten drogen, voordat de plaats van de ringen bepaald wordt. Toch heb ik begrepen dat dit (nog) niet veel wordt gedaan. Er is een tendens gaande om 1 of 2 ogen zodanig te plaatsen dat ze op de verbinding van 2 hengeldelen komen. In de volgende stappen wordt de hengel ook gebogen, en ik hou er niet van om dit te doen voordat de insteek/oversteekverbindingen verstevigd zijn. 

Een tabel om in eerste instantie de ringen te plaatsen m.b.v. schilderstape, de afstanden zijn berekend vanaf het topoog.

Hengellengte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Engels 6,5 4 9 15 21 28 35,5 45        
mm 1981 102 229 381 533 711 902 1143        
Engels 7 4 9 14 19,5 25,5 32,5 40,5 50      
mm 2134 102 229 356 495 648 826 1029 1270      
Engels 7,33 4,5 9,75 15,75 22,5 30 38,25 47,25 57      
mm 2234 114 248 400 572 762 972 1200 1448  
Engels 7,5 4,5 9,5 15,75 22,5 30 38,5 48,5 59      
mm 2286 114 241 400 572 762 978 1232 1499      
Engels 7,75 4,5 9,5 15,75 22,5 30 37,5 45,5 54,5 65,5    
mm 2362 114 241 400 572 762 953 1156 1384 1664    
Engels 8 4,5 9 15,25 21,75 29 37 45,75 55,25 65,5    
mm 2438 114 229 387 552 737 940 1162 1403 1664    
Engels 8,5 4 9 15 22 30 39 49 60 71    
mm 2591 102 229 381 559 762 991 1245 1524 1803    
Engels 9 4,5 9,5 15,25 21,75 29 36,5 44,75 54 64,5 76  
mm 2743 114 241 387 552 737 927 1137 1372 1638 1930  
Engels 9,5 4,5 9 14,5 21 28,5 37 47 57 70 83  
mm 2896 114 229 368 533 724 940 1194 1448 1778 2108  
Engels 10 4,5 9,75 15,75 22,75 30,75 40 48,25 57,5 67,75 78 89
mm 3048 114 248 400 578 781 1016 1226 1461 1721 1981 2261

Ook kun je hier een programmaatje downloaden wat de ogenafstanden voor je uitrekent.

Als de ogen met schilderstape (Amerikanen gebruiken hiervoor ook wel "surgical tubing", ik moet nog uitzoeken wat dat is, misschien ventielslang?) op hun plaats gezet zijn, haal dan een lijn door de ogen en trek de hengel iets krom. NIET TEVEEL, denk eraan dat de in/overstekende verbindingen nog niet omwikkeld zijn en bij teveel spanning kunnen scheuren! Kijk of de lijn de kromming van de hengel vloeiend volgt. Corrigeer de plaats van de ogen waar dit niet het geval is. Is resultaat naar je zin, markeer dan de plaats waar de ogen uiteindelijk moeten komen (bij enkelpoot ogen met een stukje tape, bij slangeogen een streepje met een verfstift op de plaats van het midden van de ogen) en verwijder de ogen weer. Je kunt nu de hengeldelen uit elkaar halen, want het daadwerkelijke plaatsen gaat makkelijker met de korte hengeldelen. Zie voor de meest correcte plaatsbepaling van de ogen ook de pagina over de Static distribution test

Ogen behandelen en wikkelen

http://home.deds.nl/~karelgol/gfx/passend_oog.jpg De ogen moeten vlak op de blank staan en een vloeiende overgang bij het wikkelen van de blank naar het voetje mogelijk maken. Soms zijn de ogen die je gekocht hebt al voorbehandeld (afgeschuinde voetjes) en hoef je alleen nog maar te controleren of de voetjes vlak zijn. Eventueel kun je de voetjes iets buigen met een tangetje. Pak ze dan wel vast met een stukje stof of keukenpapier tussen de bek van de tang en het voetje. Dit om beschadiging te voorkomen. De echte perfectionisten nemen dan ook nog een fijne rattenstaartvijl en vijlen de onderkant van de voetjes nog even af met dat deel van de vijl wat dezelfde dikte heeft als de plaats van de blank waar het oog moet komen. Zo krijgt de onderkant van het voetje dezelfde bolling als de blank en zal hij nog beter aansluiten.

Het afschuinen van de voetjes kun je doen met een klein vijltje, een slijpsteentje, of een stukje schuurpapier wat je om een liniaal gevouwen hebt. Ook een zgn. Dremel met een slijpschijfje erop gemonteerd wordt wel gebruikt. De gene die dat gebruikte gaf als argument dat hij niet zo dicht met zijn vingers bij een echte slijpsteen durfde komen. Vreemd, want zo'n Dremel op toeren is toch ook niet het allerveiligste apparaat om je vingers bij te houden. 

Begin de ogen te plaatsen en te wikkelen op het dikste deel van de blank. Dit is het makkelijkste, omdat dit deel het minste buigt tijdens het wikkelen. Leeg hiervoor  het dikste hengeldeel in de wikkelsteunen. 

Een tip hierbij is om een elastiekje om je wikkelsteun te spannen die het hengeldeel op zijn plaats houdt. zo kun je desnoods even bij je wikkelingen vandaan lopen, terwijl het elastiek zorgt dat de wikkeldraad gespannen blijft staan.

http://home.deds.nl/~karelgol/gfx/jigband.jpg

Zet het te wikkelen oog vast met smalle strookjes schilderstape op de gemarkeerde plek (ook uitgericht op de gemarkeerde zachte kant van de blank). Als alternatief heeft de firma Flex Coat op haar site de tip om de voetjes even warm te maken met een aansteker en de onderkant even tegen een staafje Flex Coat guide foot adhesive te houden en dan op de blank te plakken. Ik vind dit een heel makkelijk systeem en het mooiste is dat dit ook werkt met gewone smeltlijm.

Plaats je wikkelgaren toevoer zo dat je draad onder een iets kleinere hoek dan 90 graden op je blank zal gaan lopen. De richting waarin die hoek kleiner is is van het voetje af, dus zodanig dat als je die hoek bijv. 30 graden zou maken gewoon over de al gelegde wikkelingen zou lopen.

Leg een stukje van circa 15 cm wikkelgaren klaar om later het uiteinde van het draad onder de laatste wikkelingen te kunnen trekken.

http://home.deds.nl/~karelgol/gfx/simpelwikkel.jpg

Laat de wikkeling beginnen voor het voetje en laat hem tijdens het wikkelen tegen het voetje oplopen. Leg een slag wikkelgaren om de blank zodat het uiteinde van het garen wijst naar het oog en dit uiteinde onder de volgende wikkelingen komt. Houdt deze slag met je linker duim op de blank gedrukt terwijl je de blank draait en het wikkelgaren op de blank loopt. Zorg er ondertussen met je rechterhand voor dat het wikkelgaren netjes naast de voorgaande wikkeling komt te liggen. Na circa 4 - 5 wikkelingen is de ondersteuning door de linkerduim niet meer nodig. Omdat ik een voorstander ben van zo klein mogelijke wikkelingen, probeer ik nu al bijna tegen het begin van het voetje aan te zitten.

Hou nu het uiteinde van de draad haaks op de blank en snij dit naast de laatste wikkeling af.

Wikkel nu verder en laat de wikkelingen netjes tegen het voetje van het oog oplopen. Zorg dat alle wikkelingen netjes strak tegen elkaar aanliggen. Je nagels zijn hierbij een onmisbaar stuk gereedschap. 

Stop ongeveer 5 wikkelingen voordat het voetje wegbuigt van de blank en leg dan met het klaarliggende stukje garen een lusje onder de wikkeldraad, het lusje in de richting van het oog, de beide uiteinden richting het begin van de wikkeling. Overwikkel dit lusje in de laatste 5 wikkelingen en druk nu de wikkeldraad met je linkerduim vast op de blank. 

Pak met je rechterhand een schaartje en knip de wikkeldraad door zodat je een los eindje van ongeveer 10 cm overhoudt. Steek dit eindje door het lusje en blijf dit eindje onder spanning houden terwijl je de linker duim loslaat en dit uiteinde met je linkerhand overpakt. Pak nu met je rechterhand de beide uiteinden van het lusje en trek het eind van het wikkeldraad hiermee onder de laatste wikkelingen.

Hou nu dit uiteinde van het wikkeldraad haaks op de blank en snij het door tussen de wikkelingen waardoor deze draad omhoog komt.

http://home.deds.nl/~karelgol/gfx/wikkelingen.jpg

Eventuele spleten tussen de wikkelingen corrigeren met je nagel of de achterkant van een mes en klaar. Als het een tijdje duurt voordat je de wikkelingen definitief kunt aflakken, zijn er om te voorkomen dat de wikkelingen weer losschieten eigenlijk 2 mogelijkheden:

In/oversteekverbinding wikkelen

De lengte van een verstevigingwikkeling moet tegenwoordig ongeveer twee keer de blankdikte op die plaats zijn. Het wikkelen is hetzelfde als het wikkelen van de ogen, alleen dan zonder ogen, dus veel simpeler. Begin aan de dunne kant te wikkelen en werk naar het dikke uiteinde van het hengeldeel toe.

Eventueel versiering aanbrengen

Zie voor mogelijke versieringen de menukeuze "Versieringen".

Hier wil ik toch wel even het afwerkrandje of trim wrap noemen. Een simpel wikkelingetje in een andere kleur dan je "grote" wikkelingen die toch je hengel net dat extra verzorgde uiterlijk geeft. Je begint de wikkeling normaal, maar bij de tweede slag leg je gelijk het lusje om de wikkeldraad later terug te trekken op zijn plaats en wikkel je circa 5 wikkelingen mee. Snij tijdens het wikkelen geen enkel uiteinde af. Trek op het laatst met het lusje het einde van je draad onder de wikkeling door. Door nu aan het laatste uiteinde te trekken en het eerste uiteinde ook onder spanning te houden terwijl je het hengeldeel "terug" draait kun je de draad onder de wikkelingen door af laten wikkelen en zo je trim wrap zo dun maken als je wilt. In principe tot slechts 2 draadjes breed (maar dan loop je wel erg veel risico dat hij weer losschiet).

Wikkelingen aflakken

Plaats eerst je hengel in de wikkelsteunen en sluit het droogmotortje aan. Laat de hengel nu 12 uur draaien. Je zou de eerste niet zijn waarbij de hengel tijdens het drogen uit de lakmachine valt. Dit is 1 van de redenen waarom onze taal zoveel bloemrijke verwensingen kent.

Wees ook voorzichtig bij busverbindingen, teveel lak zal je hengel minder delig maken dan waarvoor je hem gekocht hebt!

Plak de blank af vanaf circa 1 mm naast de wikkeling. De lak moet ook iets buiten de wikkeling komen om te voorkomen dat er later water onder de wikkeling kan komen. Het afplakken geeft ook een mooie strakke scheiding. Haal het afplakband wel weg direct nadat je gelakt hebt anders blijft er een echte rand lak staan.

Bij het gebruik van botenlak is het zeker voor de eerste laag aan te raden de lak te verdunnen, zodat de hele wikkeling goed met de lak doordrenkt wordt en de lak ook onder het "afdakje" kan komen vlak naast het voetje van het oog. Breng de lak in dunne laagjes aan en laat de wikkelingen tussen de lagen goed drogen (24 uur). Breng net zoveel laagjes aan totdat het oppervlak van de wikkeling volkomen glad is. De wikkeling moet er "gevuld" uitzien (dat is iets anders dan dik!).

Als je 2 componentenlak gebruikt, zorg dan dat je zo exact mogelijk de mengverhouding van 1:1 krijgt. Ik maak altijd minstens 4 cc. lak aan. Mijn injectiespuitjes voor deel A en deel B (de hars en de verharder, maar dat kan net zo goed andersom zijn) zijn 2 cc. Meng de beide delen ongeveer 1 minuut goed door elkaar, vergeet ook niet regelmatig de randen van je mengbakje af te schrapen. Een indicatie van goede menging wordt vaak gegeven door het eerst troebel worden van het mengsel en het daarna weer helder worden.

Om iets meer vloeibaarheid te krijgen kun je beide delen vooraf enkele seconden in de magnetron zetten. Opwarmen in warm water of een tijdje in je broekzak houden werkt ook goed. De verwerkingstijd wordt daardoor ook korter!

In het algemeen werkt de epoxylak het best bij een temperatuur waarbij jij je ook het lekkerst voelt.

Methode die ik in eerste instantie gebruikte

Breng de lak met een zacht penseel op de wikkelingen aan. Besteed in eerste instantie niet teveel tijd aan elke wikkeling maar zorg dat elke wikkeling in de lak zit voordat je eventueel wikkelingen nog bijwerkt. Anders ben je bij de laatste wikkeling die je lakt met een soort stroop aan het lakken. Ik zet meestal elke wikkeling eerst ruim in de lak en ga met de volgende verder. Is elke wikkeling gedaan, dan loop ik vanaf de eerste iedere wikkeling weer na en haal met een afgestreken penseel de druppels weg die onderaan elke wikkeling hangen. 

Eventuele luchtbelletjes zijn weg te krijgen door even met een aansteker onder de wikkeling heen en weer te zwaaien (letterlijk! De vlam mag de wikkeling niet raken!) of met een föhn de wikkeling te verwarmen.

Beter alternatief

Op de hengelbouwcursus van de NNVV werd eerst een druppel lak opgebracht en deze werd gelijk verwarmd met een fohn. De lak wordt dan dun vloeibaar en kan heel gemakkelijk de wikkelingen doordringen en verspreid worden met het kwastje. Je krijgt dan een ontzettend strak resultaat, eigenlijk alsof je werkt met verdunde botenlak.  Ook na een uur kun je nog door opnieuw verwarmen de lak weer vloeibaar maken en eventuele onvolkomenheden wegwerken, oftewel je kunt echt doorgaan totdat je een perfect resultaat bereikt hebt.

Zorg ook dat achter de pootjes van de ogen voldoende lak komt, zodat hier later geen vocht tussen kan kruipen. 

Laat de wikkelingen drogen (24 uur), snij dan met een scherp mesje de opstekende puntjes weg (uiteindjes van het wikkeldraad) en plaats een volgend laagje erover.

 

Laten drogen

http://home.deds.nl/~karelgol/gfx/deel in droger.jpg

Je kunt de hengel op de wikkelsteunen laten liggen en elke keer als je de lak ziet zakken de hengel 180 graden draaien en dit dan circa 3 uur volhouden. Ik gebruik liever een droogmotortje, waarvan het draaipunt op dezelfde hoogte ligt als de onderkant van de V in de wikkelsteunen. Ik steek eerst een oud stuk volglashengel omwikkeld met schilderstape in het achtereind van de hengel of het hengeldeel en dat volglas klem ik in de boorkop die op de droogmotor is gemonteerd. De hengel blijft ondersteund door de wikkelsteunen. Motortje aanzetten en laat maar draaien, desnoods de hele nacht.

Tip: Als je wegwerpmengbakjes gebruikt, deze gewoon bij de hengel laten staan. Leg anders een druppeltje lak op de voet van een wikkelsteun. Je wilt toch altijd voelen hoe het drogen gaat. Voel dan aan het laagje in het mengbakje of aan het druppeltje. De vlekken op de voet van de wikkelsteun zijn van die testdruppels.

De droogtijden die ik gemerkt heb bij Gudebrod  High build zijn ongeveer:

  • 3-4 uur de lak heeft zich gezet en zakt niet meer uit
  • 6-7 uur stofdroog
  • 12 uur aanraakbaar zonder vingerafdrukken achter te laten
  • 24 uur uitgehard
  • na ongeveer een dag of 3 visbaar!

Eindstop monteren

Als laatste moet nog de eindstop/dop/fighting butt aan de onderkant van de reelhouder gemonteerd worden. Zorg dat je schroefringen en de beweegbare reelring in de goede volgorde gemonteerd zijn! Smeer de binnenkant van je reelhouder in met watervaste 2-componenten epoxylijm en druk de einddop hierin. Hou je hengeldeel met de einddop naar boven. Verwarm het hengeldeel iets, je zult nu waarschijnlijk de einddop naar boven zien komen door het uitzetten van de lucht. Druk de einddop weer naar beneden en veeg lijmresten weg. Fixeer de dop met schilderstape en laat het hengeldeel met de dop naar beneden drogen.