college 7 April 2004
radikaal eindig?
printversie (zonder beelden en
kleuren)
|
de mens is een
grensgeval, ingeklemd als hij is tussen begin en einde, geboorte en dood.
Gelukkig ligt er tussen begin en einde voor veel mensen nog veel te
verhapstukken.Maar de mens blijft bij tij en ontij soms een verbetengevecht
voeren met zijn grenzen, die als maar niet te passseren zijn.
De filosofie van de radicale eindigheid gaat er principieel
van uit, dat de mens een begin en einde heeft en verwerpt een
bovenhistorische gedachtegang of een stukje metafysica. De mens heeft begin
en einde, maar geen oorsprong en en bestemming (Foucault). Hij zal het
moeten rooien in deze, soms onherbergzame wereld. De werkelijkheid is
eigenlijk chaos (Nietzsche) , bestaat uit fragmenten die weinig of niets met
elkaar te maken hebben De werkelijkheid is verdeeld. En als we ons de
werkelijkheid voorstellen alps een eenheid, dan is dat volgens Kant veeleer
een gedachtenpatroon van ons. |
|
vormen de onderscheiden werkelijkheden
toch niet op een of andere manier een eenheid? Volgens Nietzsche is de
werkelijkheid disparaat en er is niets te zeggen over de werkelijkheid. De
eenheid in de werkelijkheid bedenken we zelf, zegt Kant. De werkelijkheid
zelf is onkenbaar. Volgens H. Berger vormen de vele werkelijkheden zoals
we die tegenkomen toch een eenheid. Ieder willkeurige werkelijkheid heeft
vanuit zichzelf een band met een andere werkelijkheid. |
Is die band accidenteel? De band die de
verschillende werkelijkheden met elkaar verbindt, kan niet sekundair zijn,
alleen maar in een heel beperkt opzicht één zijn; dan zouden de
werkelijkheden in alle andere opzichten onverbonden en radikaal veel zijn.
De band moet dieper liggen. De eenheid van de werkelijkheid is
wezenlijk. De diepste kern van de werkelijkheid is de bron van de eenheid.
Het wezen van de mens maakt bijvoorbeeld de eenheid tussen individuen uit,
maar is tevens ook een bron van verschil. Het individuele verschil is niet
onbelangrijk, want alles bestaat individueel. Dus geen eenheid, zou
Nietzsche zeggen.
Maar tot in het diepste van de individuele eigenheid zijn de vele
werkelijkheden één met elkaar. Een schijnbare paradox: de bron van het
verschil is tevens de bron van eenheid. Daar waar de werkelijkheden van
elkaar verschillen tot in de alles omvattende diepte, zijn ze met elkaar één. |
|
de mens onsterfelijk?
|
Wie is de mens
eigenlijk, dat hij zich de pretentie aanmeet onsterfelijk te zijn?is dat
niet ene gedachte te ver? Vanaf het moment
dat mensen tot het bewustzijn kwamen, hebben ze geworsteld met de vraag naar
de zin of onzin van de dood. Lang voordat religies ontstonden, was deze
vraag aanwezig in de hoofden van de eerste bewuste mensen. En heel de
mensengeschiedenis door heeft met geprobeerd om vorm te geven aan
onsterfelijkeid, hier op aarde en of later in een hiernamaals, de elyseische
velden, hemel en hel.Of nog anders: men laat zich invriezen, wachtend op
betere tijden. |
|