Het
verhaal
Dit is het verhaal van een gespleten familie
Ze groeiden allen op in Emmen, waar Sjouke Postma en Janna Jans een hotel runden. Hun drie oudste jongen werden geboren in Meppel, de andere drie werden geboren nadat ze naar Emmen waren verhuisd. Sjouke was van oorsprong een Fries, hij kwam uit een klein gehucht 'Zwarte Haan', hoog in het Noorden. 4 huizen, een kroeg en een boerderij pal achter de waddenzeedijk.
Zijn vader Jacob Jacobs Postma stierf jong op 38-jarige leeftijd. Zijn weduwe Frouwkje Postma-Polstra en haar kleine jongens Jacob(1875) en Sjouke(1874) en Klaas(1880)bleven achter met heel weinig middelen van bestaan.
Een paar jaar later vond zijn moeder een andere man, die zijn leven wel met haar wilde delen, maar op een voorwaarde: de jongens moesten vertrekken.
Aangezien de arme vrouw geen inkomen had, werd de afspraak gemaakt. De jongens Sjouke en Jacob gingen naar hun grootmoeder in Leeuwarden. Oma stierf een paar jaar later, en de jongens gingen uit elkaar. Zijn broer Jacob bleef in Friesland, Sjouke ging werken in hotels in Steenwijk, later in Meppel. Geen school meer, alleen werken, werken.
Hier kwam hij de liefde van zijn leven tegen, Janna Jans van Ruinerwold, kind uit een eenvoudige boerenfamilie. Van mijn vader weet ik dat Sjouke als jongeman een keer of wat te veel dronk, maar hier snel van genezen werd door de strenge Janna. Hij was geheelonthouder de rest van zijn leven.
Twee kinderen stierven bij de geboorte. Jacob kwam ter wereld in 1901, toen Hennie, toen Klaas. Allen geboren in Meppel.
Sjouke kreeg de kans het hotel van een zekere Meijer in Emmen te runnen. Dus verhuisden ze, maar werkten nog veel in dienst van een ander. Het vierde kind kwam, het eerste en enige meisje, Frouwkje.
Maar Sjouke en Janna wilden hun eigen zaak hebben. Dus, met weinig of geen geld, maar een hoop lef en ondernemerschap, lieten ze hun eigen hotel bouwen, vlak bij de net gebouwde spoorweg en het nieuwe station in Emmen.
De eerste jaren waren zwaar. Vooral Janna werkte hard, 's morgens de eerste op, de laatste die 's avonds ging slapen. Sjouke was meer een man van ideeën, deed de boeken, en groeide meer en meer uit tot een publiek figuur in Emmen. Hij zat voor de Vrijheidsbond - de liberalen - in de gemeenteraad, en later was hij ook al een vertegenwoordigde voor de drie noordelijke provincies in Den Haag.
In 1910 werd hun vijfde kind geboren, mijn vader Johan Sjouke, roepnaam Joop.
Ze moesten hard werken, en alle kinderen moesten helpen in het hotel. Maar het leven was goed en de zaken liepen. Tot de Eerste Wereldoorlog in 1914. Een van de twee grootste stomme conflicten in deze eeuw, naast zovele andere oorlogen. Nederland slaagde erin neutraal te blijven, vele Belgen vluchtten naar Nederland, omdat ze niet een zinloze dood wilden sterven in de "Killing fields" van Vlaanderen en Noord-Frankrijk.
Ze kwamen ook zover als Emmen, velen van hen verbleven in Hotel Postma. Het zullen wel niet zulke best betalende klanten geweest zijn, maar werden hartelijk verwelkomd door Sjouke en Janna. Om hen te eren voor hun hulp, ontvingen ze een oorkonde, een "Mobilisatiekruis", waarvan u rechts hiernaast een afbeelding ziet.
Vier jaar later was deze ramp voorbij. Om dit te vieren werd er een Vredeskastanjeboom geplant in de achtertuin.
Het leven ging door, zaken ook. In 1922 werd hun zesde(of achtste, als je de twee doodgeboren kinderen meetelt) geboren. Weer een jongen, Albert, roepnaam Bert. Op dat moment hadden de drie oudste jongens het ouderlijk nest al verlaten., Jacob en Hennie waren gaan varen en Klaas studeerde voor architect in het Westen van het land.
Frouwkje had veel muzikaal talent. Ze kon goed pianospelen, speelde ook vele jaren orgel in de Hervormde Kerk en werd pianolerares. Ze bleef haar hele leven ongehuwd.
Joop was waarschijnlijk de intelligentste van allen, niet erg technisch of artistiek begaafd zoals enkele van zijn broers.
Bert, de Benjamin van de familie, was ook erg slim, en maakte het zijn moeder met zijn levendigheid best wel lastig af en toe.
Er werd overeengekomen, dat Jacob, de oudste, het hotel over zou nemen. Hij had vele jaren de catering op zee lijnen gedaan, maar wilde zich nu op de vaste wal vestigen met de liefde van zijn leven, Frieda.
In 1932 werd begonnen met de bouw van de "Kolhoop" , een huis ontworpen door zoon Klaas, als woning voor zijn ouders naast het hotel.
Uiteindelijk kwam alles goed met dit huis, maar een tijdlang zag het daar niet naar uit. Zie: Kolhoop.
Op dat moment waren al vier kinderen de deur uit: Jacob woonde in het hotel ernaast, na vele jaren overzee. Hennie werd leraar, en vertrok met zijn vrouw en eerstgeborene naar Oost-Indië, een plaats waar hij zijn hele leven een zwak voor zou blijven houden. Klaas werkte als bouwkundig ingenieur en architect in Utrecht met zijn vrouw Dora. Deze broers hadden alle drie kinderen.
Joop ging theologie studeren, eerst in Groningen aan de universiteit, later in Amsterdam. Hij werd later doopsgezinde dominee.
Alleen Frouwkje en Bert bleven bij hun ouders in de Kolhoop.
Het opkomende Nationaal-Socialisme wierp zijn onheilspellende schaduw vooruit over Europa. Jacob sympathiseerde met hun ideeën. zag de economische groei en het gegroeide zelfvertrouwen in het oosten. Hennie was ver weg in Azië, maar sympathiseerde totaal niet. Klaas was fel tegen.
Joop vernam tijdens zijn studie over de vreselijke manier waarop Stalin zijn mede doopsgezinden behandelde in de Sovjet-Unie en zag in Hitler een goed tegenwicht hiertegen. Klinkt als de duivel met Beëlzebub uitdrijven. Hij nam ook de mogelijkheid aan, al in oorlogstijd, om naar het gebied rond Danzig te gaan voor onderzoek, met hulp van de plaatselijke Duitse autoriteiten. Een grote stommiteit, naar mijn overtuiging.
Oorlog en oorlogsgebeurtenissen dreven voorgoed een wig tussen de familieverhoudingen. Triest maar waar.
Toen Duitse troepen Nederland in denderden, zoals ze overal elders in Europa deden, was Jacob plaatselijk leidend figuur in de Nederlande Nationaal Socialistische Beweging, werden Hennie en zijn familie door de Jappen in kampen opgesloten, de bondgenoten van de nazis in Azië, en richtte Klaas een verzetsgroep op en werd enkele jaren later gedood door de Duitsers.
Joop, die nu doopsgezind predikant was, werd heel erg ziek, en lag op sterven. Hij was in Davos in Zwitserland om te herstellen van Tuberculose. Toen allen dachten dat hij de nacht niet meer zou halen, gaf men hem. als laatste redmiddel, een medicijn met niets anders dan een nummer. Het bleek een antibioticum te zijn en tot ieders verbazing overleefde hij. Hij kwam terug naar Nederland, in oorlogstijd, kon geen betrekking als predikant krijgen en werkte als gemeenteambtenaar - voor de bezetters. Een opportunistische opstelling was hem eigen, en hij had nu ook een vrouw en twee kinderen om voor te zorgen.
Frouwkje bleef bij haar ouders. Bert eerst ook, maar meldde zich later aan voor de Waffen SS, en kwam nooit meer terug naar Nederland.
Sjouke stierf op 4 mei 1943, zowel wegens een zwakke gezondheid als ook van verdriet om dat meerdere van zijn kinderen met de nazi's sympathiseerden.
Gelukkig heeft hij niet meer mee hoeven maken dat zijn andere zoon Klaas gedood werd door deze zelfde nazi's op 29 februari 1944.
In mei 1945, toen de bevrijding kwam, was de situatie als volgt:
Jacob en zijn vrouw waren gevangengezet als collaborateurs.
Hennie had vreselijke jaren overleefd in het jappenkamp in Indië, evenals zijn vrouw en kinderen
Klaas was dood, gefusilleerd door de nazi's
Joop werd gezocht voor collaboratie, ging er na een tijdje vandoor, en liet zijn vrouw kinderen zonder enige middelen van bestaan achter.
Frouwkje werd kort vastgezet, vooral vanwege haar broers denk ik.
Moeder Janna werd ook gearresteerd. De twee vrouwen werden vrij snel vrijgelaten, ze hadden ook niet veel op hun kerfstok.
Bert kwam kortstondig naar Nederland om zijn moeder op te zoeken, werd gezocht door de autoriteiten, als voormalig soldaat bij de Waffen SS en vluchtte.
En opa Sjouke was een paar jaar daarvoor al gestorven.
In deze emotioneel failliete familie leek het nooit meer mogelijk elkaar te mogen of elkaar niet zo te zien zitten op een normale manier. Zoals het geval is in een normale familie.
Altijd zat er die oorlog tussen, met al zijn trauma's, leed, haat en verdriet.
Het verdriet van het dakloze meisje, uit het huis van haar grootmoeder getrapt samen met haar kleine babybroertje, en geen enkele plaats waar ze naar toe kon gaan, omdat iedereen opgepakt was wegens collaboratie.
Het verdriet van het tienermeisje, die had zullen feesten en van het leven genieten, maar in plaats daarvan in een Japans concentratiekamp terecht kwam.
Het verdriet van het jochie van zeven, wiens vader werd doodgeschoten en achterbleef met een door verdriet geslagen moeder, broer en zuster.
Het verdriet van een zuster die hield van al haar broers, ongeachte welke politieke keus ze maakten in de oorlogsjaren, en hierdoor innerlijk verscheurd werd.
Het verdriet van een moeder en haar twee hele jonge dochters, die moest sappelen op een wrakke woonschuit met praktisch geen middelen van bestaan nadat haar echtgenoot er vandoor was gegaan.
Het verdriet van een jonge man die zelf al vader was, die op een en dezelfde dag zijn enige broer verloor en te horen kreeg dat de identiteit van zijn vader een leugen was.
En dat is, wat mij betreft, waar dit allemaal over gaat.
Terug naar het hotel
Naar het familieportret
Dit is het verhaal van een gespleten familie
Ze groeiden allen op in Emmen, waar Sjouke Postma en Janna Jans een hotel runden. Hun drie oudste jongen werden geboren in Meppel, de andere drie werden geboren nadat ze naar Emmen waren verhuisd. Sjouke was van oorsprong een Fries, hij kwam uit een klein gehucht 'Zwarte Haan', hoog in het Noorden. 4 huizen, een kroeg en een boerderij pal achter de waddenzeedijk.
Zijn vader Jacob Jacobs Postma stierf jong op 38-jarige leeftijd. Zijn weduwe Frouwkje Postma-Polstra en haar kleine jongens Jacob(1875) en Sjouke(1874) en Klaas(1880)bleven achter met heel weinig middelen van bestaan.
Een paar jaar later vond zijn moeder een andere man, die zijn leven wel met haar wilde delen, maar op een voorwaarde: de jongens moesten vertrekken.
Aangezien de arme vrouw geen inkomen had, werd de afspraak gemaakt. De jongens Sjouke en Jacob gingen naar hun grootmoeder in Leeuwarden. Oma stierf een paar jaar later, en de jongens gingen uit elkaar. Zijn broer Jacob bleef in Friesland, Sjouke ging werken in hotels in Steenwijk, later in Meppel. Geen school meer, alleen werken, werken.
Hier kwam hij de liefde van zijn leven tegen, Janna Jans van Ruinerwold, kind uit een eenvoudige boerenfamilie. Van mijn vader weet ik dat Sjouke als jongeman een keer of wat te veel dronk, maar hier snel van genezen werd door de strenge Janna. Hij was geheelonthouder de rest van zijn leven.
Twee kinderen stierven bij de geboorte. Jacob kwam ter wereld in 1901, toen Hennie, toen Klaas. Allen geboren in Meppel.
Sjouke kreeg de kans het hotel van een zekere Meijer in Emmen te runnen. Dus verhuisden ze, maar werkten nog veel in dienst van een ander. Het vierde kind kwam, het eerste en enige meisje, Frouwkje.
Maar Sjouke en Janna wilden hun eigen zaak hebben. Dus, met weinig of geen geld, maar een hoop lef en ondernemerschap, lieten ze hun eigen hotel bouwen, vlak bij de net gebouwde spoorweg en het nieuwe station in Emmen.
De eerste jaren waren zwaar. Vooral Janna werkte hard, 's morgens de eerste op, de laatste die 's avonds ging slapen. Sjouke was meer een man van ideeën, deed de boeken, en groeide meer en meer uit tot een publiek figuur in Emmen. Hij zat voor de Vrijheidsbond - de liberalen - in de gemeenteraad, en later was hij ook al een vertegenwoordigde voor de drie noordelijke provincies in Den Haag.
In 1910 werd hun vijfde kind geboren, mijn vader Johan Sjouke, roepnaam Joop.
Ze moesten hard werken, en alle kinderen moesten helpen in het hotel. Maar het leven was goed en de zaken liepen. Tot de Eerste Wereldoorlog in 1914. Een van de twee grootste stomme conflicten in deze eeuw, naast zovele andere oorlogen. Nederland slaagde erin neutraal te blijven, vele Belgen vluchtten naar Nederland, omdat ze niet een zinloze dood wilden sterven in de "Killing fields" van Vlaanderen en Noord-Frankrijk.
Ze kwamen ook zover als Emmen, velen van hen verbleven in Hotel Postma. Het zullen wel niet zulke best betalende klanten geweest zijn, maar werden hartelijk verwelkomd door Sjouke en Janna. Om hen te eren voor hun hulp, ontvingen ze een oorkonde, een "Mobilisatiekruis", waarvan u rechts hiernaast een afbeelding ziet.
Vier jaar later was deze ramp voorbij. Om dit te vieren werd er een Vredeskastanjeboom geplant in de achtertuin.
Het leven ging door, zaken ook. In 1922 werd hun zesde(of achtste, als je de twee doodgeboren kinderen meetelt) geboren. Weer een jongen, Albert, roepnaam Bert. Op dat moment hadden de drie oudste jongens het ouderlijk nest al verlaten., Jacob en Hennie waren gaan varen en Klaas studeerde voor architect in het Westen van het land.
Frouwkje had veel muzikaal talent. Ze kon goed pianospelen, speelde ook vele jaren orgel in de Hervormde Kerk en werd pianolerares. Ze bleef haar hele leven ongehuwd.
Joop was waarschijnlijk de intelligentste van allen, niet erg technisch of artistiek begaafd zoals enkele van zijn broers.
Bert, de Benjamin van de familie, was ook erg slim, en maakte het zijn moeder met zijn levendigheid best wel lastig af en toe.
Er werd overeengekomen, dat Jacob, de oudste, het hotel over zou nemen. Hij had vele jaren de catering op zee lijnen gedaan, maar wilde zich nu op de vaste wal vestigen met de liefde van zijn leven, Frieda.
In 1932 werd begonnen met de bouw van de "Kolhoop" , een huis ontworpen door zoon Klaas, als woning voor zijn ouders naast het hotel.
Uiteindelijk kwam alles goed met dit huis, maar een tijdlang zag het daar niet naar uit. Zie: Kolhoop.
Op dat moment waren al vier kinderen de deur uit: Jacob woonde in het hotel ernaast, na vele jaren overzee. Hennie werd leraar, en vertrok met zijn vrouw en eerstgeborene naar Oost-Indië, een plaats waar hij zijn hele leven een zwak voor zou blijven houden. Klaas werkte als bouwkundig ingenieur en architect in Utrecht met zijn vrouw Dora. Deze broers hadden alle drie kinderen.
Joop ging theologie studeren, eerst in Groningen aan de universiteit, later in Amsterdam. Hij werd later doopsgezinde dominee.
Alleen Frouwkje en Bert bleven bij hun ouders in de Kolhoop.
Het opkomende Nationaal-Socialisme wierp zijn onheilspellende schaduw vooruit over Europa. Jacob sympathiseerde met hun ideeën. zag de economische groei en het gegroeide zelfvertrouwen in het oosten. Hennie was ver weg in Azië, maar sympathiseerde totaal niet. Klaas was fel tegen.
Joop vernam tijdens zijn studie over de vreselijke manier waarop Stalin zijn mede doopsgezinden behandelde in de Sovjet-Unie en zag in Hitler een goed tegenwicht hiertegen. Klinkt als de duivel met Beëlzebub uitdrijven. Hij nam ook de mogelijkheid aan, al in oorlogstijd, om naar het gebied rond Danzig te gaan voor onderzoek, met hulp van de plaatselijke Duitse autoriteiten. Een grote stommiteit, naar mijn overtuiging.
Oorlog en oorlogsgebeurtenissen dreven voorgoed een wig tussen de familieverhoudingen. Triest maar waar.
Toen Duitse troepen Nederland in denderden, zoals ze overal elders in Europa deden, was Jacob plaatselijk leidend figuur in de Nederlande Nationaal Socialistische Beweging, werden Hennie en zijn familie door de Jappen in kampen opgesloten, de bondgenoten van de nazis in Azië, en richtte Klaas een verzetsgroep op en werd enkele jaren later gedood door de Duitsers.
Joop, die nu doopsgezind predikant was, werd heel erg ziek, en lag op sterven. Hij was in Davos in Zwitserland om te herstellen van Tuberculose. Toen allen dachten dat hij de nacht niet meer zou halen, gaf men hem. als laatste redmiddel, een medicijn met niets anders dan een nummer. Het bleek een antibioticum te zijn en tot ieders verbazing overleefde hij. Hij kwam terug naar Nederland, in oorlogstijd, kon geen betrekking als predikant krijgen en werkte als gemeenteambtenaar - voor de bezetters. Een opportunistische opstelling was hem eigen, en hij had nu ook een vrouw en twee kinderen om voor te zorgen.
Frouwkje bleef bij haar ouders. Bert eerst ook, maar meldde zich later aan voor de Waffen SS, en kwam nooit meer terug naar Nederland.
Sjouke stierf op 4 mei 1943, zowel wegens een zwakke gezondheid als ook van verdriet om dat meerdere van zijn kinderen met de nazi's sympathiseerden.
Gelukkig heeft hij niet meer mee hoeven maken dat zijn andere zoon Klaas gedood werd door deze zelfde nazi's op 29 februari 1944.
In mei 1945, toen de bevrijding kwam, was de situatie als volgt:
Jacob en zijn vrouw waren gevangengezet als collaborateurs.
Hennie had vreselijke jaren overleefd in het jappenkamp in Indië, evenals zijn vrouw en kinderen
Klaas was dood, gefusilleerd door de nazi's
Joop werd gezocht voor collaboratie, ging er na een tijdje vandoor, en liet zijn vrouw kinderen zonder enige middelen van bestaan achter.
Frouwkje werd kort vastgezet, vooral vanwege haar broers denk ik.
Moeder Janna werd ook gearresteerd. De twee vrouwen werden vrij snel vrijgelaten, ze hadden ook niet veel op hun kerfstok.
Bert kwam kortstondig naar Nederland om zijn moeder op te zoeken, werd gezocht door de autoriteiten, als voormalig soldaat bij de Waffen SS en vluchtte.
En opa Sjouke was een paar jaar daarvoor al gestorven.
In deze emotioneel failliete familie leek het nooit meer mogelijk elkaar te mogen of elkaar niet zo te zien zitten op een normale manier. Zoals het geval is in een normale familie.
Altijd zat er die oorlog tussen, met al zijn trauma's, leed, haat en verdriet.
Het verdriet van het dakloze meisje, uit het huis van haar grootmoeder getrapt samen met haar kleine babybroertje, en geen enkele plaats waar ze naar toe kon gaan, omdat iedereen opgepakt was wegens collaboratie.
Het verdriet van het tienermeisje, die had zullen feesten en van het leven genieten, maar in plaats daarvan in een Japans concentratiekamp terecht kwam.
Het verdriet van het jochie van zeven, wiens vader werd doodgeschoten en achterbleef met een door verdriet geslagen moeder, broer en zuster.
Het verdriet van een zuster die hield van al haar broers, ongeachte welke politieke keus ze maakten in de oorlogsjaren, en hierdoor innerlijk verscheurd werd.
Het verdriet van een moeder en haar twee hele jonge dochters, die moest sappelen op een wrakke woonschuit met praktisch geen middelen van bestaan nadat haar echtgenoot er vandoor was gegaan.
Het verdriet van een jonge man die zelf al vader was, die op een en dezelfde dag zijn enige broer verloor en te horen kreeg dat de identiteit van zijn vader een leugen was.
En dat is, wat mij betreft, waar dit allemaal over gaat.
Terug naar het hotel
Naar het familieportret