Schrijven voor het web

Liever niet?

Formulieren zijn een belangrijke manier om bezoekers op een website gestructureerd gegevens te laten versturen. Juist de anonieme keuzevrijheid van het web maakt het tot een krachtige aanvulling op andere communicatiemiddelen als telefoon of brochure. Maar al te vaak moet ik mijn geboortedatum, omzetcijfers en schoenmaat opgeven om me te abonneren op een e-zine (elektronische nieuwsbrief via e-mail) te ontvangen. Terwijl mijn e-mailadres echt afdoende is.

De bril van uw bezoeker

Daarmee heeft u meteen de belangrijkste vuistregel voor het maken van een formulier in het vizier: verplaats u allereerst in de bezoeker. Stel alleen de noodzakelijkste vragen. Gebruik zo min mogelijk vragen (formuliervelden). Als u toch vragen moet stellen: motiveer invullers met de toegevoegde waarde ("Dit formulier is eenmalig. Bij uw volgende bezoek volstaat één klik."). Help het richtingsgevoel van de invuller. Wees expliciet: gebruik de gebiedende wijs bij de instructies. Maar vooral: test de begrijpelijkheid van uw veldnamen. Wat voor u een "Titel" is zal voor uw bezoeker wellicht een "Aanhef" zijn. Indien noodzakelijk: geef voorbeelden naast de velden.

Een formulier op de website geeft bezoekers de gelegenheid een bestelling te doen, te reageren, meer informatie op te vragen, enzovoort. Jammer genoeg zijn veel webformulieren niet effectief: ze zijn slecht gestructureerd. Hoe ziet een goed webformulier eruit? Enkele tips:

• Maak het invullen zo gemakkelijk mogelijk. Ervaren gebruikers weten dat invoer via het toetsenbord sneller is dan via de muis. Zorg ervoor dat uw invuller met de TAB toets naar het volgende veld kan springen. Een ENTER toets is vaak de 'Bevestigingstoets' die de inhoud van het formulier daadwerkelijk verstuurt.
• Soms zijn formulieren onderdeel van een procedure die zich uitstrekt over meerdere webpagina's, zoals registratie of aanmelding. Verschaf dan duidelijkheid over de plaats en lengte: "Inschrijven als abonnee (stap 1 van 3)".
• Zorg voor een goede samenwerking met de webprogrammeurs bij het opstellen van het formulier, het liefst vóór het programmeerwerk aan de 'achterkant' van het formulier heeft plaatsgevonden. Laat u in samenwerking met een automatiseringsdeskundige niet te veel intimideren door het jargon. Als het formulier voor u niet meteen duidelijk is, zal de kans groot zijn dat uw bezoeker er helemaal niets van snapt. Recent onderzoek laat zien dat slechte formulieren en het verkeerd invullen ervan de maatschappij miljarden guldens kost.
• Test uw formulier zo uitgebreid en zo realistisch mogelijk. Niets is zo ergerlijk als een foutmelding tijdens het invullen, waar bezoekers toch al geen plezier aan beleven.
• Een formulier kan uit verschillende soorten 'velden' bestaan. Gebruik het veld dat bij uw vraag past (zie tabel). Kies bij het invullen altijd de kortste route voor de grootste groep bezoekers.

Omschrijving	Gebruik
tekstveld	Geschikt voor antwoord op 'open' vraag. Vrije tekstinvoer is makkelijk in gebruik, met daardoor wel verhoogde kans op foutieve invoer.
keuzerondje	Geschikt voor antwoord op 'gesloten' vraag. Slechts één keuze mogelijk. Overzichtelijk omdat alle opties zichtbaar zijn, neemt wel ruimte in.
selectievak	Geschikt voor antwoord op 'gesloten' vraag. Meerdere keuzes mogelijk. Overzichtelijk, maar neemt ruimte in.
keuzelijst	Geschikt voor antwoord op 'gesloten' vraag. Uit lijst met opties moet één optie gekozen worden. Compact formaat, maar minder overzichtelijk: niet alle opties zijn zichtbaar.