Bescherming van de duinen

1. Gewestplan

Het gewestplan is een plan van de overheid die de bestemming van elke vierkante meter in Vlaanderen aangeeft. Zo kunnen bepaalde stukken grond of bepaalde terreinen aangeduid worden als woongebied, als natuurgebied, als landbouwgebied, als industriegebied. De gewestplannen voor het kustgebied beschermden eind de jaren ’70 ongeveer 3.100 ha duinen als natuurgebied of natuurreservaat. Er werd ook 850 ha vastgelegd als landbouwgebied. Belangrijke duingebieden werden echter nog bestemd als woongebied of industriegebied. Het resultaat is de wildgroei aan appartementen in de verschillende badplaatsen om nieuwe bewoners en duizenden toeristen een onderdak te bieden. Deze ontwikkelingen maakte dat de duingebieden aan onze kust vaak sterk versnipperd zijn en voor de migratie van sommige dieren onvoldoende met elkaar verbonden zijn.

2. Duinendecreet

In 1993 werd een halt toegeroepen aan die snelle ontwikkeling met de aanduiding van beschermde duingebieden in het kader van het 'Duinendecreet'. Duingebieden met een oppervlakte van minstens 2 ha, die biologisch voldoende waarde hadden of gebieden die door hun vorm of bodemsamenstelling als onvervangbaar werden beschouwd, werden aangeduid. In de duinen geldt voortaan een bouwverbod tenzij de werken in functie staan van het natuurbehoud of de kustverdediging. Naast deze beschermde duingebieden werden ook landbouwgebied aangeduid waarvan een invloed uitgaat op de duinen. De aanduiding van de beschermde gebieden gebeurde in verschillende fasen. In totaal gebeurde een aanduiding van 336 ha 'beschermd duingebied' en 769 ha 'voor het duingebied belangrijk landbouwgebied'. De meeste beschermde duingebieden sluiten zo aan bij een bestaand natuurgebied (aangeduid op het gewestplan) en vormen zo een groter geheel.

3. VEN

Voor de bescherming van de Natuur in Vlaanderen bakent De Vlaamse regering het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) af. In heel Vlaanderen wordt 125.000 hectare afgebakend. In het VEN wordt natuur de hoofdfunctie. In de eerste fase van de afbakening heeft de Vlaamse regering ook verschillende duingebieden beschermd. De bedoeling is om op de ingeslagen weg verder te werken en via natuurplannen en specifieke regelgeving de natuur verder alle kansen te geven.

4. Europese beschermingsmaatregelen

In Vlaanderen zijn ook Europese regels die maken dat duingebieden beschermd zijn. Zo zijn er gebieden die aangeduid zijn als vogelrichtlijngebied in het kader van de Europese Vogelrichtlijn van 1979. Daarmee worden heel wat gebieden beschermd voor de vogels. Om ook specifieke gebieden te beschermen omwille van de overige aanwezige natuurwaarden werden ook gebieden aangeduid als Habitatrichtlijngebied in het kader van de Europese habitatrichtlijn van 1992.

5. Aankoop, inrichting en beheer

Naast de bescherming met wetgeving doet de overheid ook inspanningen om duinen aan te kopen en actief te beschermen en te ontwikkelen. Dit gebeurt in hoofdzaak door de Natuuradministratie van de Vlaamse overheid. Gebieden zoals de Zwinbosjes, de Westhoekduinen en d’Heye zijn voorbeelden van aangekochte gebieden aan onze kust. Het aankooptempo bedraagt sedert 1997 zo’n 46 ha per jaar, waar dit tempo vòòr 1997 slechts 7 hectare beliep.