Klik op een lijstitem om de bijbehorende uitleg te lezen

Draaibeweging weglopend water

Het feit dat water door een afvoer ook altijd met een draaiende beweging wegloopt wordt niet veroorzaakt door het corioliseffect. Een verkeerd begrip van de grootte van het effect, heeft geleid tot het broodjeaapverhaal dat op het noordelijk halfrond het water in alle wastafels de ene kant op zou draaien, en op het zuidelijk halfrond de andere kant op.

Vergeleken met de draaiingen die normaliter voorkomen (zoals banden van een auto, een CD, of een leeglopende wastafel) is de draaisnelheid van de aarde zeer traag, namelijk slechts één omwenteling per dag. Het water dat wegloopt uit een wastafel of een badkuip kan een draaiing maken in enkele seconden, die met een draaisnelheid overeenkomt die vele duizenden keren hoger is dan die van de aarde. Het corioliseffect door de draaiing van de aarde is dus veel kleiner dan de krachten die door andere draaiingen worden ondervonden. Het effect speelt dus in de praktijk geen rol in de draairichting waarin het water uit een badkuip of wastafel wegloopt. Het kan door een zeer zorgvuldig experiment, waarbij alle andere draaiingen worden uitgesloten wel worden aangetoond. Op televisie wordt dit experiment wel eens 'gedemonstreerd' in populair-wetenschappelijke programma's - het effect is echter zo klein dat het gerust toeval mag worden genoemd als het juiste effect inderdaad wordt gevonden.

De draairichting van het water dat wegloopt uit een wastafel of bad wordt in de praktijk veroorzaakt door de manier waarop de wastafel vanuit de kraan is volgelopen, of door een vortex die tijdens het wassen ontstaat.

Terug naar boven Kikker in kokend water

Neem een pot met heet water. Stop een kikker in de pot. Wat zal er gebeuren? De kikker springt eruit! Wie wil in een pot met heet water blijven zitten? Neem een pot met koud water. Stop een kikker in de pot. Plaats de pot op het vuur. Nu gebeurt er iets anders. Het water begint te koken. Door de langzame verandering van temperatuur wordt de kikker langzaam gekookt en sterft.

De les: Zorg dat je in staat bent de geleidelijke veranderingen in de omgeving van de organisatie waar te nemen, anders kook je, zonder dat je er erg in hebt, dood.

De werkelijkheid: Als je een kikker in heet water stopt, dan springt hij helemaal niet, hij gaat gewoon dood. Hij zal zich verbranden en aan zijn verwondingen overlijden. Als je een kikker in een pot met koud water stopt, dan zal hij daar echt niet stil in blijven zitten. Een kikker heeft er niets te zoeken en springt er zo snel mogelijk uit.

Terug naar boven Van spinazie word je sterk

Spinazie staat bekend om het hoge ijzergehalte; om de consumptie van spinazie te stimuleren is in de Verenigde Staten de bekende tekenfilmheld Popeye in het leven geroepen. Iedere keer als Popeye in nood zit blijkt er op de vreemdste momenten een blik spinazie voorhanden waarna het conflict snel beslist is. Spinazie bevat inderdaad meer ijzer (3-4 milligram) dan andere groenten; toch is het ijzergehalte van spinazie lange tijd sterk overschat; toen in 1937 een nieuwe analyse werd uitgevoerd door Duitse wetenschappers, bleek het ijzergehalte 10 keer zo laag te zijn als werd aangenomen; de vorige onderzoeker had een foutje gemaakt. Buiten een verhoogd ijzergehalte is spinazie ook rijk aan vitamine A, vitamine E en antioxidanten.

Terug naar boven De bliksem slaat niet 2 keer in op dezelfde plaats

Dit klopt helemaal niet: als de lucht eenmaal geļoniseerd (in ionen - elektrisch geladen materieel deeltje - gesplitst) is slaat de bliksem vaak juist vele malen achter elkaar in op dezelfde plek, meestal binnen enkele seconden.

Terug naar boven Eskimo's hebben buitensporig veel woorden voor sneeuw

Het precieze aantal Eskimo woorden voor sneeuw is moeilijk te bepalen. Dit is niet alleen vanwege linguļstische verschillen, maar ook vanwege classificatieproblemen. Vaak worden lijsten gegeven van de bedoelde Eskimo-woorden.

Dit soort lijsten is echter problematisch wat betreft classificatie. Bijvoorbeeld het woord iglupak, is niets meer dan een verbasterde vorm van de woorden iglu- (huis) and -ksaq (materiaal voor). Een meer precieze vertaling dan "sneeuw voor het maken van iglo's" zou zijn: "bouwmateriaal voor huizen". Spijkers en hout, zouden dan ook beschouwd worden als igluksaq.

Op dezelfde wijze komt nutagak van de woorden nutar- (nieuw) en -yug (wat gewoonlijk is), dat in combinatie de betekenis 'datgene wat nieuw is' aanneemt - en niet specifiek 'verse sneeuw'.

De linguļst Steven Pinker stelde in 1994 in zijn boek The Language Instinct dat Eskimo's en Engelstaligen ongeveer even veel woorden over sneeuw tot hun beschikking hebben. Engels is namelijk een taal met een veel grotere woordenschat (ongeveer 500.000 woorden) dan Eskimotaal.

Terug naar boven Drink geen drank met prik na Baileys

Aan het consumeren van het likeurtje Baileys, gevolgd door 7Up, zouden mensen zijn overleden. (Het mixen van Baileys met zure dranken wordt op het etiket van Baileys inderdaad ontraden omdat het op melk gebaseerde likeurtje dan gaat schiften. Van levensgevaar is echter geen sprake.)

Terug naar boven Glas is een vloeistof

Een hardnekkig Broodjeaapverhaal is dat glas eigenlijk een vloeistof is die zeer langzaam stroomt, en dat dit te meten is door in oude ruiten de dikte van de onderkant te vergelijken met die van de bovenkant. Glas is echter een vaste stof, al heeft het dan geen regelmatige kristalstructuur.

Maar of de zwaartekracht aan een paar eeuwen genoeg heeft om glas onderuit te halen, valt echter te betwijfelen. De vorm van oude kerkraampjes is namelijk goed te verklaren uit het productieproces van de middeleeuwse glasmakers. Een klont gesmolten glas werd tot een sliert uitgerekt, vervolgens geplet en tot een vlakke plaat gesponnen. Behalve een golvend oppervlak leverde dit ook een dikke rand op. De ruitjes die uit de grote plaat werden gesneden, hadden die dus ook. En blijkbaar plaatsen de glaszetters de zware zijde bij voorkeur onder.

Zelfs glas met een lage viscositeit zou er 1032 jaar over doen om merkbaar te vervormen, volgens een berekening van Edgar Dutra Zanotto van de Universiteit van Sao Carlos in Braziliė in het American Journal of Physics. Zelfs al zou hij er een paar jaar naast zitten dan is dat moeilijk te controleren. De leeftijd van het heelal wordt op dit moment geschat op 1010 jaar.

Pek, of bitumen zijn echter wél vloeistoffen, zie Het Pek-druppel experiment.

Terug naar boven Apen vang je met een kokosnoot

Apen vang je door in een holle boom een kokosnoot te plaatsen. De kokosnoot moet precies in het gat passen. Als de aap dan de kokosnoot wil pakken, krijgt hij hem er niet uit. De kokosnoot en zijn hand zijn samen groter dan het gat. De aap zal de aantrekkelijke kokosnoot niet opgeven en blijft door hebzucht met zijn hand vastzitten in het gat. Voor de apenvanger is het dan eenvoudig de aap te vangen.

De les: Veranderen is moeilijk. Mensen overschatten de waarde van wat zij hebben en onderschatten de waarde van wat ze zich kunnen verwerven als ze het oude loslaten.

De werkelijkheid: Spreek de eerste de beste apenvanger en hij zal je zeggen dat zodra een aap je ziet naderen, hij direct alles loslaat wat hij vastheeft en op de vlucht gaat. Op de vraag wat er zal gebeuren als je een contract voor een consultant in die holle boom zou doen, zal hij antwoorden: "Dat weet ik niet, met dat soort werk ik niet."

Terug naar boven Bier na wijn is venijn, wijn na bier is plezier

Dit is complete onzin, tenminste als je het letterlijk neemt. Het is namelijk een spreekwoord, maar soms kloppen die ook echt (en gaan mensen dat ook doorvertellen), dit is hier dus fout. De volgorde waarin je de alcoholische dranken binnenschenkt, maakt niets uit.

Maar wat wordt er dan wel bedoeld?
Waarschijnlijk is het in de Middeleeuwen ontstaan, toen wijn voor de meeste mensen te duur was, en bier heel goedkoop. Als je dan eens een avondje kon afsluiten met een roemer wijn, was dat een festijn, een herinnering om lang te koesteren. Als er een kater achteraangelopen kwam, dan vergat je die, maar de feestelijke herinnering bleef. Wanneer het feestje begon met wijn en je na een tijdje noodgedwongen moest overschakelen op het meer betaalbare bier, dan schreef je de kater nadien natuurlijk toe aan die goedkope rommel die je het laatst had gedronken.

Terug naar boven Prik in de champagne laten, m.b.v. een lepel

Sommigen beweren wel eens dat de bubbels in een geopende fles champagne langer blijven als je een lepeltje in de hals hangt. Maar dit klopt totaal niet. Een strik om de hals zou even nuttig zijn, of het spelen van klassieke muziek in uw koelkast. Je begrijpt het wel.

Voor wie het toch wil proberen, de volgende tips: hou de fles zo koel mogelijk, schud er zo weinig mogelijk mee en sluit de fles na gebruik opnieuw af met een vervangstop. Hoe u die champagnekurk er terug in gewrongen moet krijgen, dat is uw probleem, maar gebruik in geen geval een vacuümstop. Want voor wijn is is dat misschien een goed idee, maar bij champagne werkt het net averechts. Als je het gas boven de champagne wegzuigt, ontstaat er een onderdruk waardoor het CO2 dat nog in de champagne zit, gaat ontsnappen. Dat duurt net zo lang tot de druk van het ontsnapte gas boven de vloeistof precies even hoog is als de druk in de vloeistof. Zodra die 2 (opnieuw) in evenwicht zijn, blijven de bubbels in de drank. Kortom, er is maar één ding dat helpt: de fles zoveel mogelijk dicht houden. Of snel leegdrinken.

Terug naar boven

Bron: Wikipedia, ZBC, Jongens & Wetenschap