fase 1: demonteren (Fiat Tempra 1.6 koppakking vervangen)

Deze fase is het leukste!. Hier moet het meeste nadenk werk gebeuren omdat je moet beredeneren in welke volgorde alle onderdelen het beste los kunnen. Al doende leer je de motor goed kennen. Hieronder volgen 29 handelingen die ik voor mijn motor moest doen. Klik erop, dan verschijnt een stukje tekst. Dat is een stukje verslag van hoe het bij mijn motor zat. Bij je eigen auto moet je even kijken of het wel klopt wat ik daar vermeld. Sommige motoren hebben bepaalde onderdelen niet, of een bepaald onderdeel is totaal anders. Ik heb bijvoorbeeld geen verdeler, maar weer wel een stuurbekrachtiging. YMMV.
Succes!

1. Haal de druk van het brandstofsysteem

De druk moet van het injectie systeem gehaald worden. Dit gaat via verwijderen van het relais voor de elektrische brandstofpomp. Dan starten. Dan zal de druk van het benzinesysteem afgehaald worden.
Het blijkt dat hij zonder relais inderdaad niet aanslaat. Na het terugplaatsen geverifieerd of het wel weer werkt. Hij moet even een paar rondjes en daarna slaat hij weer aan. Plausibel dus dat ik het goede relais te pakken had. Deze relais' bevinden zich tegen het schutbord onder de stekker-afkapping. Daar zitten twee relais, een voor de elektr. brandstofpomp, en een voor de injectoren ofzo. In ieder geval had het linker relais, gezien vanaf de voorkant, een effect dat hij na terugplaatsing even rond moest voor hij wou aanslaan. Ergo de kans is groot dat dat het brandstofrelais is. Het boek geeft dat andersom aan op p.120.

2. Verwijder de accu

Accu losgehaald, negatieve pool eerst. Wel eerst de druk van het brandstofsysteem afgehaald want daarvoor is stroom nodig!

3. Verwijder de slang van de carterventilatie

4. Verwijder de luchtinlaat en luchtfilterhuis

Als je slim bent kan het ook in een keer. Het luchtfilter zit vast met 2 schroeven met ring en de lucht expansie box ook. Losgekoppeld tot en met de koppeling aan het inlaatspruitstuk. De luchtslang naar het spruitstuk bevat een temperatuur sensor (twee draadjes), waarvan de stekker los moet.

5. Maak de gaskabel los

Gaskabel losgemaakt van de poelie (draai en losklikbaar). Ook de stangverbinding tussen de poelie en de arm van de gasklep zelf losgemaakt, dit zijn twee kogelgewrichten die met clips op zijn plaats worden gehouden.
(het boek zegt: “idle speed check actuator” en “injector supply”, dat is niet voor mijn motor van toepassing

6. Maak de elektrische sensoren en de kabelboom die over de motor loopt los.

Stickertjes aan de sensoren en de stekers/draden bevestigen om geen vergissingen te maken. Twee boutjes losmaken die de kabelboom op hun plaats houden.

Los te maken stekkers, min of meer in volgorde:

luchtinlaat temperatuur sensor.
gasklep positiesensor
stappenmotor stationairregeling,
EGR klep,
Krukaspoelie sensor,
4x injectoren
Bobine / elektrische ontsteking,
Thermische sensor thermostaat.
benzinedamp regelsysteem klep (vacuumslangetje en elektrische verbinding),
inlet manifold vacuum sensor (enkel vacuumslangetje losmaken van spruitstuk)
tweemaal aard-verbindingen aan het inlaatspruitstuk.

De kabelboom kan in twee delen uit elkaar waarbij het deel rond de startermotor aan de voorkant van de motor is en het deel met alle stekkers wat normaal over de motor loopt onder de motorkap tegen de voorruit kan rusten.

7. Verwijder EGR klep.

EGR klep, dat ding aan de voorkant, losgemaakt, met de koperen slang naar het inlaatspruitstuk, schroefdraad kwam los met wat kruipolie, pakking ziet er nog OK uit maar moet eigenlijk wel vervangen worden (koolvervuiling tussen de inlaat en uitlaat gaten dus geen flexibiliteit meer)
Na de EGR klep de bevestigingsvoet hiervan aan de cylinderkop losgemaakt van de cylinderkop, deze zit met 4 torx schroefjes vast, handvast. Een bout zat niet echt vast en had wat olievervuiling die uit het kleppendeksel kwam. Pakking tussen deze voet en cylinderkop is nog goed. Veel koolaanslag, maar niet schrikbarend. Het lijkt alsof er een paar druppels water / vocht op de pakking zit: geen olie en geen benzine. Condensatie van de laatste keer starten of zou het koelwater zijn? In dat geval is cylinder 3 lek.

8. Verwijder de bougies, -kabels en bobine

De kleur van alle bougies zijn te zwart (vettige koolaanslag), maar cylinder 2 was enigszins zwarter/viezer dan de andere cylinders. Wellicht zit het lek bij deze cylinder? Dat zou aardig zijn als je dat aan de kleur van de bougies kunt zien…. Oliepeilstok kan na losgeschroefd te zijn van het kleppendeksel weggedraaid worden.
Update 2004: Het bleek dat mijn lambdasonde aan gort lag. Dat wist ik ten tijde van de koppakking nog niet, dat bleek pas later (slecht lopen). Dus daarom waren de bougies niet goed van kleur, had niets met de koppakking te maken
De vier bougiekabels zijn van verschillende lengte. De bobine bevat per aansluiting een nummer voor welke bougie die aansluiting is. Stickeren is dus niet nodig. De bobine zit met 3 torx schroeven vast op het nokkenashuis

9. Verwijder nu de rails van de brandstofinjectie, inclusief injectoren

De brandstofretourleiding kan gemakkelijk losgemaakt worden op de drukregelklep zelf. Sluit hem af met een dopje. Haal ook de vacuumslang van de drukregelklep naar de achterkant van het inlaatspruitstuk los.
De injectierails kan losgemaakt worden via twee boutjes op het inlaatspruitstuk waarna de rails met injectoren en al losgetrokken kan worden uit het spruitstuk. – extreem simpel.
Bescherm de injectoren met plastic boterhamzakjes. De rails kan aan de kant gebogen worden naar de plek waar het luchtfilterhuis zat – de slang die wil lastig los en dat hoeft dus ook niet.

10. Maak de stuurbekrachtigingspomp los van zijn bevestiging

Het begint nu ergens op te lijken. de rechterzijde van de nokkenasbehuizing is een stuk leger en de injectierails is weg waardoor een goede blik op de spruitstukken ontstaat.
De stuurbekrachtigingpomp wordt met een V snaar aangedreven van de waterpomp. Bouten losmaken onder en boven en het stelmechanisme verwijderen en de V snaar kan los en de pomp komt vrij. De slangen kunnen blijven zitten de pomp kan aan de kant gemanouvreerd worden. Niet losmaken van het stuurhuis!

11. Verwijder het hitteschild

Om goed bij de bouten van de inlaat en uitlaatspruitstukken te komen moet het hitteschild verwijderd worden. Deze zit met drie moeren op bouten die in de cylinderkop zitten. Met wat geklooi kan het hitteschild verwijderd worden langs de steun voor de stuurbekrachtigingspomp. Alle moeren voor de spruitstukken zijn nu bereikbaar.

Het inlaatspruitstuk zit met vier moeren vast die op de grens tussen inlaat en uitlaatspruitstuk zitten, de moeren zijn gedeeld. Het uitlaatspruitstuk zit daarnaast met nog drie moeren vast. Er bleek een gedeelde moer te ontbreken! Bij cylinder 1.

12. Tap het koelsysteem af

Nu moet het koelsysteem afgetapt worden, het inlaatspruitstuk wordt nl ook met koelwater gekoeld (slechts aan een kant gek genoeg...). Maak slang aan de onderzijde van de radiator los en vang het op in emmers. Hieruit stroomt ca 5 liter – uit de radiator en de bovenste helft van het motorblok.
Aan de voorkant van de zit een aftap-plug, deze moet ook los om het water uit het motorblok te laten stromen. Deze zit net onder de anti-klop sensor. Er stroomt ca. 1.5 liter uit het motorblok en dat is nog niet eens alles. (Het boek geeft aan de achterzijde van de motor maar daar is niets aan pluggen aanwezig).
Ook geconstateerd dat ook de radiator een bleed-screw heeft (net als de bovenste verwarmingsslang).

Maak ook de waterslangen los die aan de thermostaat zitten, daar komt nog wat water bij vrij en bouw dan de thermostaat uit. De rechterbout van de thermostaat bevat ook een bevestiging van de stalen waterslang waar het afgekoelde koelwater (komend vanaf de radiator), door naar de waterpomp loopt. Deze metalen strip zit in de weg maar is makkelijk weg te buigen met een tang. In de thermostaat zit ook nog een temperatuursensor welke kan blijven zitten. (N.B. ook in de cylinderkop zit een temperatuursensor!)

13. Verwijder alle verbindingen van inlaatspruitstuk.

Koelwaterslang van het inlaatspruitstuk.
Vacuumslang van de rembekrachtiger.

Controleer of de twee vacuumslangetjes aan de achterkant van het spruitstuk los zijn: injectiesysteem drukregelaar (dunne) en vacuumsensor (dikke).

Verder is er de EGR aansluiting (dikke koperen pijp), en carterventilatie aansluiting (dun rubber slangetje).

14. Inlaatspruitstuk kan nu losgemaakt worden!

De vier gedeelde moeren gaan makkelijk los. Maak ook de enkele bout los waarmee de bovenkant van het spruitstuk aan een steun op het nokkenashuis vast zit, en het inlaatspruitstuk kan losgenomen worden.
Zie de plaatjes. Een mooi moment omdat je nu eens dit bijzondere gietstuk goed kunt bekijken!

15. Verwijder de 'downpipe' van het uitlaatspruitstuk

Dit gaat weer met vier waardeloze M10 moertjes. Ondersteun hierbij het flexibele deel van de uitlaat - dit is een zwak punt en een nieuwe voorpijp is peperduur. Ondersteunen met alleen houten blokken bleek niet genoeg, want dan kan de downpipe nog scharnieren en die ligt dan steeds tegen de motor aan, dus die moet opgebonden worden.
De pakking kan gered worden als die er nog goed uit ziet (stalen ringen intact). Helaas voorziet de koppakkingset niet in een nieuwe pakkinkje hier.

16. Ook het uitlaatspruitstuk kan nu los

De laatste moeren los en ook deze kan los. Een aantal moertjes van het uitlaatspruitstuk zitten wat vaster dan het inlaatspruitstuk, maar met een beetje kruipolie en een paar minuutjes wachten gaan ze los als baby olie.
Let op dat je niets kapot maakt door dit mooie gietstuk te laten vallen!

17. Verwijder de temperatuursensor koelvloeistof cylinderkop.

Dit hoeft niet speciaal nu, ik heb het op dit moment gedaan, maar ik vraag me af waarom hij niet gewoon kan blijven zitten. Zo heet wordt de kop toch niet bij het vlakken?

18. Tap de motorolie af

Ik heb dat pas op dit moment gedaan, eerder hoeft niet mag wel. Het idee was dat ik schoon wou beginnen en ik was bang mijn werkplek te vervuilen. Door taktisch te werken kun je oliemorsen als het goed is voorkomen.
De plug in de oliepan heeft geen rubber ringetje, het is een 10mm inbusdop die geheel in de schroefdraad verdwijnt.

19. Maak de V-snaren los

Eerst moet de afstand van de krukaspositie/TDC sensor tot de tandjes op de poelie opgemeten worden. De gemeten afstand is 1.1 mm. Daarna moet deze sensor verwijderd worden om de multiriem te kunnen verwijderen. Gelukkig heeft mijn sensor geen stelmogelijkheid, eerdere Fiat sensoren hadden een ingewikkeld stelsysteem wat verloren gaat bij demonteren. Het opmeten van de afstand is dus interessant ter controle maar dient verder niets.

De multiriem word met de dynamo gespannen.

De SBK riem kan los nadat de multiriem verwijderd is en ook de distributieriem kan pas los als de multiriem weg is.

Spanning van de riemen:

De spanning van de distributieriem zoals ik die aantrof was nogal laag: hij is zeer gemakkelijk een kwartslag te draaien op het langste punt, in feite is hij bijna bijna 180 graden te draaien! Volgens mij was hij te los gespannen.

De spanning van de multiriem is wat stijver, er is flink wat kracht voor nodig om een kwartslag te draaien.

De V snaar voor de stuurbekrachtiging is nog wat stijver: alleen met vereende krachten kan die een kwartslag gedraaid worden. Mijn idee is wel dat de distributieriem ietsje meer spanning zou mogen hebben.

20. Verwijder distributieriem

Draai de motor voorwaarts (rechtsom) tot het timing merkteken van het getande wiel van de nokkenas precies midden in lijn staat met het pipje dat is aangebracht op de binnenkant van het distributieriem deksel. Hievoor moet je het "kijkgaatje" van het deksel opengeschoven hebben.
In deze timing positie is de stand van de motor zodanig dat zuiger 1 en 4 op het bovenste punt staan (TDC) en zuiger 2 en 3 in het laagste punt (BDC).
Op de krukas zit een poelie met kleine diameter voor de distributieriem, maar die is niet zichtbaar omdat er een veel grotere poelie voor de multiriem vóór zit. Markeer eerst de positie van deze poelie door op de poelie en op de motor een tippex streep aan te brengen.
Deze poelie moet verwijderd worden voordat de distributieriem los komt: Er is te weinig ruimte om de distributieriem langs deze poelie los te wurmen! Dat komt omdat het motorblok doorloopt tot 1 mm van de poelie en de riem is dikker dan 1 mm.
(theoretisch alternatief is het motoblok afvijlen zodat de riem er wel langs kan.)

Probleem: krukaspoelie

Deze poelie zit vast met een 36 mm moer, waar ook nog eens een ongelofelijke kracht voor nodig is om hem los te kunnen draaien. Dit is een probleem. Een dop van 36 mm blijkt nergens te krijgen, niet bij gereedschapsspeciaalzaken en ijzerwarenwinkels (grootste maat is steeds 32 mm). Uiteindelijk blijkt de bekende Brezan hem wel te hebben, samen met een converterstukje van een duimse maat naar 1/2 inch tegen de formidabele prijs van 33 euro. Goed gereedschap kost wat...
Helaas, dop met verlengstukje blijkt (iets) te breed voor de moer. Dat is ook nogal logisch als je bedenkt dat in dezelfde motorruimte bij de auto's met een dwarsgeplaatste vijfcylinder de motor gedemonteerd moet worden om de distributieriem te vervangen. Gelukkig volstaat een stukje afslijpen om het wel te laten passen.
Ik had er echter nog steeds niets aan want de moer moet vast met 280 Nm, maar je hebt waarschijnlijk nu al een veelvoud van die kracht nodig voor hij los wil. Het gereedschap om die kracht op te bouwen heb ik niet voorhanden: het langste wat ik heb is een ratel van 30 centimeter. Attente buurlui bleken met van alles aan te komen zetten (ik wist niet dat er BAHCO's bestonden van het formaat waarmee je de eifeltoren uit elkaar kunt schroeven!), maar onverrichterzake. Zodra ik iets heb van een meter lengte ga ik het nog eens proberen, vooralsnog heb ik de oude riem nog even laten zitten (hij is 2 jaar jong, 45.000 km) .
NU BEDENK IK ME PAS dat deze moer wel eens rechtsom los zou moeten kunnen. In verband met de draairichting van de motor. Weet niet zeker alleen.

21. Verwijder het getande wiel van de nokkenas.

Deze moet er af omdat achter het getande wiel de beschermkap van de distributieriem zit, en onder de beschermkap van het distributieriem een bout waarmee het nokkenuis vast zit.
Bij het losdraaien van de bout waarmee het getande wiel vast zit op de nokkenas draait de nokkenas natuurlijk mee, deze moet geblokkeerd worden. Dit lukte het best met een dikke bout welke door een gat in het tandwiel tegen een bout van de beschermkap viel.

22. Maak de spanrol los, let op hoe hij zit.

De spanrol moer zal veel te los!!! Hij zat niet meer dan handvast, kennelijk is dat de reden van dat de distributieriem niet meer goed op spanning was. De moer van de spanrol moet dus voortaan met Loctite gezekerd worden. De spanrol zelf voelt nog heel goed aan, hij draait precies zo als een nieuw exemplaar.
Let goed op hoe hij zit, hij bestaat uit drie delen.

23. Verwijder de bovenste kant van de d-riem behuizing

24. Maak kleppendeksel los

Hieronder staat nog een leuke plas olie tussen de klepvolgers welke met het pompje weggepompt kan worden.

25. Draai de bouten van het nokkenashuis progressief los

Ik heb de bouten losgedraaid volgens de volgorde waarin ook de kopbouten losgedraaid worden.
Het mooie van de timing-positie waarin de motor en de nokkenas nu gepositioneerd is, is dat de kleppen van de buitenste cylinders gesloten zijn terwijl de middelste kleppen de enige zijn die een stukje geopend zijn. Op deze manier is de spanning van de klepveren op het nokkenashuis symmetrisch verdeeld en minimaal.

26. Verwijder nokkenashuis

De rubberen pakking zit muurvast gesmolten aan het nokkenashuis. Pruts hem voorzichtig los. Het is een dunne rubber pakking die heel hard geworden is door het smelten.
Door het nokkenashuis precies recht naar boven op te heffen zullen, als de smering goed is, de klepstoters (nokkenvolgers) precies op hun positie op de klepveren zitten.
Als dat niet gebeurt, ze blijven dus in het nokkenashuis zitten, let dan goed op dat ze er niet uit vallen en hun positie verliezen. Onthoud dat de klepafstelling door deze dingen bepaald wordt: ze mogen niet door elkaar gehaald worden.
De klepstelplaatjes moeten er ook in blijven zitten maar meestal zitten die wel vast.

27. Begin met het losdraaien van de vier kleine kopboutjes aan de voorkant van het blok

De vier kleine cylinderkopbouten worden als volgt losgedraaid:

	cylinder 1	cylinder 2	cylinder 3	cylinder 4
Volgorde:	2	4	3	1

Dit zijn kleine boutjes welke gemakkelijk los gaan.

28. Draai de andere 10 kopbouten los, een halve draai per keer.

	cylinder 1	cylinder 1-2	cylinder 2-3	cylinder 3-4	cylinder 4
achterkant motor:	3	5	9	6	1
voorkant motor:	4	8	10	7	2

De kopbouten zitten muurvast, er is behoorlijk wat kracht voor nodig. Na viermaal een kwartslag draaien ze gemakkelijk met uitzondering van kopbout 3. Deze blijkt geheel geroest!

29. Laatste stap: verwijder de cylinderkop!

Gebruik nooit een wig tussen de twee helften. Zacht tikje geven mag wel. Wiebel hem voorzichtig los. Onthoudt dat het een kwetsbaar onderdeel is!
Waarschijnlijk zit de pakking vaster aan de cylinderkop dan aan het blok. Zorg dat de pakking zo intact mogelijk blijft, dit helpt je om te kijken of hij inderdaad stuk was!

Uit elkaar halen