Ik geef u de feiten..

Op 15 oktober 1543 pleit Calvijn voor Marot bij de gemeenteraad in verband met een financiële tegemoetkoming zodat hij kan voortgaan met ‘amplir les seaulme de David’ . Calvijn krijgt de opdracht Marot mee te delen dat hij wat geduld moet hebben, Ordonné de luy dire que pregnent passience pour le present (Pidoux I, 23).

De naam van Marot valt voor het laatst in de annalen van Genève in december van 1543 in verband met een onderzoek naar ‘een predikant’ die zich met kaarten en dobbelen zou hebben ingelaten. Er is sprake van jeux des cartes, dés, en tricquetract. Dit is het verhaal. (Pidoux I, 23 en 24)

Een zekere Tyvent Mathé (een wever) is 18.12.1543 voor de raad verschenen en wordt ondervraagd. Eerst lijkt het te gaan over zijn tanende kerkbezoek, maar al snel gaat het over kaartspelen en dobbelen... Hij ontkent dat hij ooit gezegd heeft dat ‘hij best mag spelen, omdat de predikanten zelf ook spelen’. Wel geeft hij toe dat hij wel eens met een predikant uit Orleans heeft gespeeld om geld (cinq sols pour ung partie). Ook Monsieur Saint Victeur was hierbij (= Francoys Bonivard (zie onder). Dit speelde zich af in het huis van Jean Hugonnier. Dat het een predikant was, leidde hij af uit zijn kleren. Het was echter zeker geen predikant uit Geneve, want dan zou hij hem herkend hebben en weten te zeggen of het Monsieur Calvin ou l’ung des aultres was. In het verdere onderzoek blijkt Marot hier ook aanwezig te zijn geweest. Het onderzoek spitst zich toe op de identiteit van die mysterieuze predikant. Alle betrokkenen worden gehoord als getuige: De wever, de kok, zijn vrouw en als eerste de edelman Francoys Bonivard (Seigneur de Saint Victeur) die naast Jean Hugonnier woont en die dus meegespeeld zou hebben. Hij geeft bij ondervraging (20.12.1543) toe dat hij geregeld damt en af en toe dobbelt, echter enkel ‘pour passer le temps, cause de sa veilliesse’. Nooit met laag volk, trouwens, enkel in goed gezelschap, met ‘gens de bien’. Een predikant ? Nooit gezien  … il n’a joya jamays avec ung prescheur de la parolle de Dieu. Als Hugonnier dan zelf wordt ondervraagd, bevestigt hij dat Bonivard af een toe een ‘tafeltje’ heeft gespeeld (gedobbeld dus) en dat maystre Clement Marot enkele keren heeft meegespeeld, maar enkel trictrac. Nooit heeft hij een predikant gezien, noch van de stad noch van buiten. Zijn vrouw bevestigt in grote lijnen het verhaal. Samen met een Seigneur Curtis (een 'syndic', lid van de gemeenteraad, soort burgemeester!) kwam Marot ongeveer een maand geleden (november 1543 dus) – onverwacht in het huis van Hugonnier binnen om vervolgens uitgebreid te souperen. In afwachting van de maaltijd hebben ze een spellejte gespeeld. Die avond was ook Tyvent Mathé aanwezig. Zij herinnert zich dat zij met hem samen een naar dobbelstenen heeft gezocht. Ook zij heeft nooit een predikant gezien.

conclusies

1. Geviseerd wordt Marot niet, evenmin trouwens de anderen die in hun getuigenis impliciet bekennen dat zij zelf gedobbeld of gekaart hebben. Dobbelen was wel verboden in Genève, al van ver voor Calvijn. De implementatie van dit verbod bleef nog lang een discussiepunt.

2. Men is op zoek naar de identiteit van de ‘predikant’ die daar zou moeten zijn geweest (predikanten mochten dus niet dobbelen, tenminste niet in een publieke gelegenheid ??).

3. Het onderzoek evolueert in de richting dat er een misverstand lijkt te zijn. Er is nooit een predikant aanwezig was. Tyvent moet abusievelijk Marot voor een predikant hebben gehouden. Dit vanwege zijn kleding. (De predikanten en Marot, de hofdichter, hoorden beiden tot de welgestelden, gens de bien, herkenbaar aan hun kleding, duidelijk onderscheidbaar van de gewone werklieden).

Het feit dat Marot zelf niet wordt gehoord duidt er op dat hij op dat moment (18 en 20 december 1543) al niet meer in Genève was. Tegelijk duidt de aanduiding ains dempuis ung moys en sa des gens de bien vinrent cheus eulx pour soper (aldus de waardin = maar t was een maand geleden dat de welgestelde heren plots binnenkwamen om te eten) erop dat Marot eind november nog in Geneve moet zijn geweest.

We hebben dus een terminus a quo van Marots verblijf in Geneve: 2 december 1542 (datering welkomstgedicht van Malingre) en een minimale terminus ad quem 15 oktober 1543, bij waarschijnlijkheid uitbreidbaar tot november 1543. Hij in elk geval al weg als de dobbelinquisitie begint: 18 december 1543.
Een verband tussen het niet toekennen van pension (leefgeld) aan Marot in oktober en zijn vertrek kan gesuggereerd worden.

The rest is phantasy...

Oh ja, nog één ding: Als Marot in Geneve verblijft, verschijnt van hem een nieuw boek: cinquante pseaumes en francois, met de beroemde brief 'aux Dames de France', gedateerd op 1 augustus 1543. Daar heeft hij zich dus mee bezig gehouden: de vertaling/berijming van 20 nieuwe psalmen...