13 juni 1999

PROGRAMMA INPUT 1

1. HYPERMENS

Hyper: Een grens te boven gaan. Een hooggespannen toestand die veel positieve en creatieve energie bevat maar ook veel stress.

Mens: Homo sapiens sapiens, van de familie Mensen (Hominidae) uit de orde Primaten.
Het bezit in tegenstelling tot andere dieren, een cultuur (het door onderwijzen van mens op mens overgedragen van niet erfelijk vastgelegd gedrag dat aangevuld wordt met door leren verkregen inzichten).
Zo ontwikkelde de mens religies, spraak en schrift.

Stress, spanning, depressies en burn-out zijn karakteriserende en bepalende begrippen geworden van het afgelopen decennium. Jaarlijks lijden ruim één op de zes werkenden er aan. Het gebruik van antidepressiva is de afgelopen zeven jaar verdubbeld.
'
Het werk', wordt in de regel aangewezen als de oorzaak van de nieuwe, geld verslindende volksziekte. Werkdruk en productiviteit. De menselijke behoefte tot verklaren en bevatten maakt het aantrekkelijk één, duidelijk te definiëren oorzaak aan te wijzen.
Het probleem is echter complexer en is onderdeel van onze zelf ontwikkelde cultuur.

Een belangrijke maatschappelijke oorzaak is een omgeving die steeds hogere eisen stelt. Lagen carrière en status vroeger verankerd in afkomst. Tegenwoordig kan iedereen vrijwel alles worden en wordt verwacht succes te hebben op elk gebied maar met name op het materiele kapitalistische vlak van carrière en bezit. Dat is samen met ambitie tegenwoordig de gecultiveerde reden van werken. In tegenstelling tot de natuurlijke reden van overleven. Verwachtingen zijn hoog gespannen en eisen steeds hoger gesteld. Van kind af wordt geleerd te presteren. Geen honderd doelen maar één, waarna grote investeringen om dat zorgvuldig gekozen doel te bereiken.

Een andere oorzaak is het bombardement aan informatie, beelden, gebeurtenissen en prikkels die dagelijks op ons worden afgevuurd. De input is niet afgestemd op het verwerkend vermogen.
Door oefening en ervaring ontstaat een natuurlijk vertrouwen met de wereld om ons heen. Wanneer het accumulatieve vermogen niet meer is afgestemd op de snelheid en complexiteit van de snel veranderende technologische wereld, waarin ervaring en kennis een andere inhoud hebben gekregen, sluit de mens zich als
overlevingsstrategie van deze omgeving af. De overdosis stompt de zintuigen af. Subtiele en natuurlijke signalen worden niet meer ervaren of begrepen. Natuurlijke alertheid en intuïtie verdwijnen of worden genegeerd. Voor hypermens ontstaat een instabiele omgeving.

Hypermens is het centrum van de wereld. Hij bepaald in toenemende mate de omgeving, tijd en ruimte. De wereld wordt gevormd naar het eigen lichaam,
waardoor de confrontatie met het lichaam verdwijnt en een vervlakking optreedt, zowel fysiek als mentaal. Voor hypermens moet alles een (begrijpelijke) zin en een (begrijpelijk) doel hebben. Hypermens is zijn fysieke ontwikkeling mentaal voor waardoor tussen beide een groeiende distantie ontstaat.

Hypermens gaat zijn eigen grens te boven. Hypermens is het ultieme voorbeeld van een gesynthetiseerde samenleving. Hypermens heeft de, tot nu toe maximale distantie bereikt tot het natuurlijke en het basale.

.

2. ABSOLUTE EN RELATIEVE RUIMTE

Absolute ruimte staat op zichzelf, zuiver en onvermengd. Het is een bevatbare ruimte die op zichzelf kan worden beschouwd, zonder aanwezig of noodzakelijk verband met iets anders maar met een duidelijke oorsprong en een eigen identiteit. Relatieve ruimte daarentegen is niet op zichzelf te beschouwen en staat continu in verband met iets anders. Door complexiteit, zijn oorsprong en verwijzing niet te achterhalen. De ruimte is niet te bevatten, grenzen zijn niet direct traceerbaar of totaal afwezig.
In de absolute ruimte ontstaan de natuurlijke subculturen die op hun beurt weer absoluut kunnen worden beschouwd en dus eigenlijk een eigen op zich staande cultuur vormen. In de relatieve ruimte ontstaan subculturen als een reactie op en het afzetten tegen het heersende en kan dus alleen relatief worden beschouwd.
De absolute ruimte is per definitie een sterk lokale ruimte. De relatieve ruimte is in het algemeen een globale en gedifferentieerde ruimte. De relatieve ruimte is
een hyperruimte. Een ruimte zonder oorsprong en zonder verwijzing of identificatie. Het heeft geen diepte en geen zin.

Er is een belangrijke ontwikkeling gaande van het overwegend absolute naar het relatieve. Een ontwikkeling naar complexiteit en interactiviteit. Een spaghetti structuur waar alles met alles te maken heeft en ad hoc aan elkaar en in elkaar is
geplugd. Een wereld waar de absolute tijd oplost en overgaat naar een relatieve tijd met een totaal nieuwe inhoud en dimensie.

Ruimte en tijd zijn de basiselementen van de ervaring. Een ingrijpende verandering van deze elementen heeft dan ook grote invloed op de ervaring en dus op het functioneren van de mens. Zo wijkt bijvoorbeeld het fysieke of mentale reizen door de relatieve ruimte sterk af van het reizen door de absolute ruimte. Er zijn andere en nieuwe vaardigheden en kennis voor nodig en het vereist een
groot uithoudings- en aanpassingsvermogen. Het reizen in de relatieve ruimte kan door de ontregeling van de biologische klok resulteren in een constante Jetlag, waarvan de symptomen veel overeenkomsten hebben met een burn-out.

Het verblijf in het relatieve vraagt niet om beschouwing maar om oppervlakkigheid. De ontwikkelingen en veranderingen gaan snel en continu waardoor diepgang stilstand betekent. Het maakt afhankelijk van onontbeerlijke technologieën en
nieuwe vormen van navigatie, ruimte en tijdbepaling, procedures en protocollen waardoor de banden met de natuurlijke omgeving steeds dunner worden.

De overgang van het absolute naar het relatieve is een onomkeerbaar en zelfgenererend proces en zal zich steeds meer manifesteren in ons leven in de
vorm van snellere en nieuwe media en steeds snellere vervoersystemen. Verzet zal leiden tot een nieuwe vorm van analfabetisme en uitsluiting.

De relatieve ruimte vraagt om een actieve architectuur. Een architectuur waarop kan en moet worden geanticipeerd, . Een architectuur die gebruik maakt van alle op een bepaalde plek werkende krachten en deze benut, uitbuit of voelbaar en ervaarbaar maakt.
Architectuur als backbone van het relatieve. Zintuigenprikkelende, gelaagd. Architectuur die niet in één moment is te bevatten maar moet worden ontdekt.

 

 

 

 

 

 

 

De aan de mens het meest verwante dieren, de Mensapen, Gibbons en andere apen, onderwijzen nauwelijks of niet. Apen leren in hoofdzaak door imitatie. Zelfs als mensapen door een mens worden onderwezen leren zij culturele zaken nauwelijks. Zij beschikken dan ook (vrijwel) niet over een eigen cultuur.

terug

Hypermens part 1, twan verheyen, 1998.

terug

Volgens een onderzoek van de Katholieke Universiteit Brabant uit 1998 blijven één op de zes werkenden jaarlijks zeker zes weken thuis als gevolg van depressiviteit. Omdat dit onderzoek het eerste grootschalig onderzoek naar depressiviteit is kan er geen vergelijking worden gemaakt met voorgaande jaren. Volgens een schatting n.a.v. het onderzoek worden de kosten t.g.v. depressiviteit geraamd op twee miljard gulden.

terug

Huisartsen schreven, volgens cijfers van de ziekenfondsraad in 1993 1,9 miljoen maal antidepressiva en andere psychofarmaca voor. In 1997 schreven zij dit 3,3 miljoen maal voor.

terug

Burn-out kost volgens de tv-documantaire Zembla: De stressfactor (uitgezonden donderdag 21 januari 1999), jaarlijks zo'n 6 miljard gulden.

terug

Hypermens part 2, twan verheyen, 1998.

terug

The hundred is there (Inveze il cento c'é), Loris Malaguzzi, vertaling Lella Gandini.

terug

H#1- 44°44'01" OL 52°57'42" NB, coastwise europe, twan verheyen, januari 1996

terug

Mysteries worden verklaard en van de spanning van het geheim ontdaan. Alles wordt onderzocht en voorzien van een verklaring (de hypermens verklaring). Angst en ontzag zijn niet meer nodig. Fysiek krijgt ons lichaam de beschikking over steeds meer apparaten die de inspanning en beweging van het eigen lichaam overbodig maken of tot een minimum beperken.

terug

De culturen ontwikkelen zich zelfstandig en plaatselijk. Een voorbeeld is dialect en taal, kleding en vaardigheden.

terug

Sideraal Amerika (Desert forever), Jean Baudrillard, 1988, vertaling Maurice Nio en Ernie Tee.

terug

Tijd weekt steeds verder los van de plek en ontwikkeld banden met andere plekken en gebeurtenissen. Informatie en ontspanning is op elk willekeurig tijdstip op te halen zonder dat de tijd van opname, plaatsing of ontwerp van belang of te achterhalen is.

terug

Wereldwijde computer/data netwerken en steeds snellere vervoersmiddelen als vliegtuigen en treinen maken het mogelijk mentaal en/of fysiek in real time te communiceren en 'de wereld' te doorkruisen. Dwars door heersende tijdzones. Afstand en tijd zijn intuïtief niet meer vast te stellen.

terug

GPS-systemen wijzen ons waar ook ter wereld de weg. Software browsers laten ons mentaal surfen en de introductie van de 'Baut', de Swatch internet time.

terug

Het poldermodel als ultieme relativiteit. Overleg, meepraten, meedenken, de compromiscultuur.

terug

In een eeuw tijd is de gemiddelde snelheid van het personenvervoer per spoor binnen de benelux verdubbeld (snelheidstoename vooral in de eerste helft van de eeuw). Een reis Londen - New York duurde in 1900 meer dan een week, met de concorde duurt de vliegreis nu zo'n 3 uur en een normale lijnvlucht zo'n 6 uur.

terug

Interactieve architectuur maakt de architect overbodig. De gebruiker vormt de architectuur en de architectuur de gebruiker. Een betekenis- en waardevolle verandering vraagt kennis en inzicht van de gebruiker. De gebruiker moet de processen die de totstandkoming van architectuur beheersen kunnen doorgronden en kunnen sturen en vormgeven. Het zou kunnen leiden tot interactieve ruimte maar niet tot architectuur. Actieve architectuur is te gebruiken en eventueel aan te passen binnen door de ontwerper aangegeven en ontworpen randvoorwaarde en kan hierbinnen architectuur zijn.

terug

Zolang de mens een materieel lichaam heeft, blijft een materiele omgeving nodig en waarde hebben.

terug

Belangrijke andere teksten voor de ontwikkeling van de theoretische context zijn:

Hypermens part 1, experiment, twan verheyen, januari 1999

Hypermens part 2, beschrijving, twan verheyen, januari 1999

Hypermens part 3, begrippen, twan verheyen, december 1998 - maart 1999

Liquide architectuur (vanaf pagina 124), Poëtica van de architectuur, Ann van Sevenant, Hadewijch, 1994

Architectuur als multimodaliteit (vanaf pagina 128), Poëtica van de architectuur, Ann van Sevenant, Hadewijch, 1994

Referentie OMA, de erfelijkheid van het geniecomplex, schiphol airport hotel (Winy Maas en Floris Alkemade voorjaar 1990), Bernard Colenbrander, NAI, 1995

Platform 39, Read me first, Peter van Assche en Vincent Jeanson, academie van bouwkunst Rotterdam, 1998

Heterogeen, maar gelijksoortig, de Architect januari 1999, Janny Rodermond

De strategie van de vorm, de Architect themanummer vertellingen, Maurice Nio en Lars Spuybroek, november 1994

The story of the Pool (1977), Delirious New York, Rem Koolhaas, 010 publishers, 1978 uitgave 1994

Exodus, or the voluntary prisoners of architecture, Rem Koolhaas, Elia Zenghelis en Madelon Vriesendorp, 1972

Imagining Nothingness (1985), S,M,L,XL, Rem Koolhaas, 010 publishers, 1995

De stolling, Wim Nijenhuis, februari 1993

Burn out is gevolg van 'machocultuur', de Volkskrant 21 januari 1999, Wilma de Rek

Stress houdt de hormonen bezig, de Volkskrant 1999, Gerbrand Feenstra

Tijd loopt echt vooruit, de Volkskrant 14 november 1998

Een gestresste geest in een ziek lichaam, de Volkskrant 1997, Maarten Evenblij

Het afgezwakte denken, Lex Woutersloot, Bilwet, mei 1998

Veel jongeren klagen over hun gezondheid
http://www.aaa.nl/medisch/nieuws/1998/05/25/02.html
bezocht: 29-5-98

Veel ziekteverzuim door depressies
http://www.aaa.nl/medisch/nieuws/1998/11/18/02.html
bezocht: 26-11-98

Wat is stress
http://www.fys.ruu.nl/~habets/dartheide
bezocht: 26-11-98

Stress
http://utopia.knoware.nl/users/hanswest/.../stress.htm
bezocht: 26-11-98

Wat is stress
http://www.bpa.nl/intermediar/Loo.../lo-stressdos.htm
bezocht: 26-11-98

Nut kuuroord ontdekt
http://www.healthcompass-net.com/magazine/nieuwsfeiten/zorgverzekering/zo9702241.htm
bezocht: 29-5-98

Melatonine, Nico Terpstra
http://www.telegraaf.nl/krant/enverder/venster/reizen/reis.gezondO.../reis.960727/jetlag.htm

bezocht: 14-2-1999

Melatomatine verovert Nederland
http://www.gezondheidsnet.nl/toonartikel.phtml?artikelIID=35
bezocht: 14-2-1999

Jet Lag
http://www.tropenzorg.nl/overig.html
bezocht: 14-2-1999