23 maart 1999

PROLOOG
Vraag me niet waarom ik hier ben gekomen. Dat is niet meer van belang. Waar
het om gaat is, dat ik er ben, of er ben geweest. Het gaat om wat ik heb
ontdekt en heb meegemaakt. Om wat ik heb beleefd, heb geleerd en heb
gemaakt.

DE REIS 1
De stofwolk verwijderde zich snel en nadat het in een wadi verdween was ik
alleen.
Uit gewoonte, zoals altijd in situaties waarin ik me ongemakkelijk voel
pakte ik m'n telefoon en drukte hem aan. Zoeken netwerk... bleef lange tijd
op het display staan, uiteindelijk gevolgd door de mededeling "geen netwerk
aanwezig". Ik vloekte binnensmonds en voelde me alleen.
M'n oren suisden nog steeds. Ik slikte nog een keer aandachtig, waarna m'n
oren zich met een doffe knal opende en ik de stilte in al haar luidheid kon
horen.
Geen wind, geen beweging, geen geluid. Niets, helemaal niets. Zo ver ik kon
kijken. Alleen m'n schaduw bewoog mee met mijn lichaam.
In de verte op een berg stonden roerloos wat groene bomen. Dat moest de
kibboets in de oase van En Gedi zijn. Daar moest ik in elk geval niet naar
toe.
"Follow the umbilical cord" had de shuttle chauffeur grijnzend gezegd.
Terwijl hij de koffers uit de bagage ruimte pakte. Will you really take all
the luggage with you? Vroeg hij vervolgens voor de tweede keer, de eerste
keer was bij het inladen op Ben Goerion. Yes, had ik beide keren kortaf
geantwoord me aan de onbegrijpelijke vraag ergerend.
"Follow the umbilical cord" zei hij tenslotte nog een keer, wijzend naar
drie forse slangen waar we zojuist met de shuttle overheen 'gesprongen waren
alsof het een rasechte Hollandse verkeersdrempel betrof,  stapte in de
shuttle stak de hand bij wijze van afscheid uit het geopende raam en reed
weg.
De slangen kwamen uit de bergen, gingen de weg over en gingen vervolgens
rechts de vlakte in. Ik pakte de koffers en liep in de richting waar de weg
in de vorm van een soort betonnen skischans over de slangen heen sprong.
Twee aluminiumkleurige slangen en één zwarte. Bij een navelstreng stelde ik
me toch wel wat anders voor.

Iets wat leek op een pad lag tussen de vreemde witte steenhopen en liep
paralel aan de slangen de woestijn in naar de nevel in de verte. Irritante
gevoelens van ongeloof, twijfel en moedeloosheid  overvielen me. Ik moest
verkeerd zijn. Dit kon niet waar zijn. Verkeerde weg? Ridicuul. Een grap?
Ik probeerde nog een keer de telefoon maar nog steeds geen netwerk aanwezig.
Hopeloos. Wat te doen? De eerst volgende shuttle kwam de volgende ochtend
pas.
In de verte stond wel wat. Zonlicht werd door iets weerkaatst in mijn
richting.
Waarschijnlijk was ik op de verkeerde plek er uitgezet. Vooral voor een
eventuele afgang bij thuiskomst besloot ik op een voor mij nogal impulsieve
manier toch naar dat 'licht' in de verte te lopen over de onmogelijke weg.
Zakte door m'n knieën, pakte links en rechts de hengsels van de koffers en
liftte ze door me te rekken. Stapte van het asfalt het zand op. Even flitste
het door me heen of dit eigenlijk wel mocht, maar stelde mezelf gerust met
de afwezigheid van een gebodsbord.

Ik weet niet hoelang ik liep voor ik me begon te beseffen dat ik nauwelijks
vooruit kwam. De zon leek steeds heter te branden. Door gebrek aan water
voelde m'n tong als schuurpapier. En bij elke stap sloegen de steeds
zwaarder wordende koffers met de scherpe kanten wonden in m'n enkels. Elke
50 passen  hield ik even pauze, ging op de koffers zitten om de ronde
steentjes, zoutkorrels leerde ik later uit m'n schoenen te halen en mijn
armen rust te geven. Ik besloot de koffers achter te laten. Ze waren niet
ontworpen voor dit terrein en deze manier van reizen Ze zouden daar ginds
wel een terrein wagen hebben. Konden ze de bagage voor me ophalen. Ik hoefde
niet bang te zijn dat iemand anders er mee vandoor zou gaan. Er was hier
immers niemand te bekennen en zonder vervoer zou je er niet ver mee komen.

Uit de oplossende nevel verscheen het water met aan de overzijde de door zon
rood gekleurde bergen. Mijn steeds langer wordende schaduw gleed over de
ongelijkmatige bodem voor me uit om tenslotte onmeetbaar uitgerekt een dal
ingetrokken te worden, m'n uitgerekte hoofd geprojecteerd op een witte,
glasachtige gevel.


 HET WIEL
Volgens de beschrijvingen moest dit het zijn, al was het totaal wat anders
dan ik me had voorgesteld. Twee enorme glazen schijven met een gat erin en
een vloer ertussen. De ene kant drijvend in het zoute water, de andere kant
staand op het land met twee enorme roestende stalen wielen. Nergens lag een
'echte' weg. Alleen mijn pad liep langs de slangen omlaag naar dat.....
ding.
De late zon weerkaatste op door het glas stekende glimmende holle cilinders.
Boven tussen de glazen platen lag een soort lamellen dak.
Ik daalde over het pad langs de slangen af naar beneden. Het leek wel of het
verlaten was. Ik hoorde noch zag iemand. Op de plek waar de slangen los
kwamen van het zand en de stenen en vertikaal het  ding in verdwenen bleef
ik staan. Als dit het al was moest er toch een ingang zijn. Een toegangsdeur
of een trap of zoiets.
'So, you are new here?', klonk het van boven. Ik keek enigszins geschrokken
omhoog en zag tussen de roestige wielen een oude man staan. Althans hij leek
oud door zijn lange witte haren en witte baard die zijn bruine huid nog
donkerder kleurde. De lage zon scheen hem recht in het gezicht en ik wist
dat hij mij moeilijk kon zien. 'Ben ik bij de kuur?', vroeg ik hem. 'You are
here, so the cure has still begun', antwoordde hij. Kom binnen, zij hij
uitnodigend. Dan kan ik je nog het een en ander laten zien voor het donker
wordt. Ik zou wel willen riep ik terug, maar hoe kom ik boven? Door de
wielen natuurlijk, staat het er nog niet groot genoeg op? Ik liep naar het
wiel waar ik het dichtst bij stond. Met koeien letters stond het er
inderdaad op 'ACCESS'. Vergeleken bij deze entree was het pad hiernaar toe
een autoweg. De roestige stalen buizen waar het wiel uit was opgebouwd
vormden een soort schuin-hangende ladder waarlangs je naar boven kon
klauteren. De grijsaard stond inmiddels boven aan het wiel, samen met nog
een paar mensen. Ik voelde me een ontwikkelingswerker die een achtergebleven
gebied bezocht maar tegelijkertijd voelde ik me gruwelijk onhandig. Wat deed
ik hier eigenlijk? Het is niet moeilijk riep iemand, uit het inmiddels tot
een tiental mensen uitgegroeide groep. 'Het wordt pas gevaarlijk wanneer we
gaan rijden', riep een ander 'en dat kan elk moment gebeuren, nietwaar
Baruch? 'Dat zegt hij al maanden' werd haar door een derde tegengeworpen. Ik
had veel zin weer te vertrekken maar dat was nu onmogelijk. Ik stapte in het
wiel en pakte met m'n handen de eerste roestige buis vast. Ik verpulverde
het ijzeroxide schilfers in m'n hand. Als een marmot in z'n rad klom ik
omhoog. Enigszins aangemoedigd door de mensen boven me. Toen ik zo'n 3 meter
boven de grond zat realiseerde ik me dat ik in een wiel zat. 'Gaat dit ding
niet draaien?' Riep ik naar boven. Natuurlijk riep de oude man. We weten
alleen niet wanneer. Ik kreeg een raar gevoel in m'n buik. Het
hoogtevreesachtige gevoel wat ik als kind van de berg vakanties kende. Het
gevoel van niet meer verder te kunnen. Ik voelde m'n eigen benen niet meer.
Ze werden gestuurd door iets anders. Ik zou geen schijn van kans hebben
wanneer het wiel zou gaan draaien. Naar onder was verder dan naar boven, de
keuze was dus niet zo moeilijk, de weg wel. Met trillende handen kwam ik
uiteindelijk boven. Ik sprong te snel uit het wiel waardoor m'n heup tegen
de vloerrand schuurde. Zwetend en trillend zat ik op de vloer. 'Welkom aan
boord', zei iemand. 'Kan iemand m'n bagage ophalen' riep ik zonder dat ik
enige controle had over hoe en wat ik zei. 'Bagage heb je hier niet nodig',
antwoordde de grijze man. 'Maar sta op, dan breng ik je naar je cel, het is
al te donker om je meer te laten zien'. In de schemer liep ik achter hem aan
naar één van de gaten in de glazen wand. 'Deze is vrij', zei hij. 'Je zult
er alles vinden wat je nodig hebt'. Doodmoe kroop ik  het gat is. Het was
inmiddels zo donker dat ik niets meer zag.


DE CEL


BARUCH
Baruch is te oud. Hij kan het gebouw niet meer verlaten. Zijn botten zijn te
stram om door het wiel de wereld te bereiken. Maar hij berust in zijn lot.


DE BIBLIOTHEEK

DE DRIJVER


EPILOOG
'Door Turkse bemiddeling is overeenstemming bereikt tussen de Isrealische,
Jordaanse en Palestijnse delegatie met betrekking tot de dode zee kogel.
Volgens ingewijden zullen Israelische technici de ontmanteling uitvoeren.
Het platina zal worden verkocht aan Turkije tegen de op dat moment geldende
marktprijs. De opbrengsten zullen volgens een niet nader genoemde
verdeelsleutel over de drie voormalige dodezee-landen worden verdeeld.'


DIALOOG FLARDEN
Een wachtruimte. Wachten op de ervaring van de tijd.
Tijd en ruimte zijn de samenstellende delen van de ervaring.
De verandering geeft vorm aan de tijd.

Snelheid heeft alleen te maken met een volgens de fractal gevormde weg. Hoe
meer we kunnen, hoe groter onze invloed hoe langer de af te leggen
fractionele weg in een gelijkblijvende tijd dus groter wordende  snelheid.
Dat is het lot van de moderne mens. Een steeds grotere distantie van de
natuurlijke tijd-ruimte verhouding. Tijd en ruimte verglijden in toenemende
maten. Periodieke wisselingen zoals bioritmen worden in toenemende maten
gestoord door wereldwijde netwerken, 24 uurs economieën en fysieke of
mentale reizen steeds meer langdurig zittende werkhoudingen, constante ruis
en technologische non-biologische ruimtes ook wel cyberspace genoemd.
We noemen het burn-out of stress. In werkelijkheid is het een constante
jet-lag.
Onze interne natuurlijke klok is ontregeld.

Hier kunnen we vrijwel niets. Alleen wachten. Onze invloed is nihil. Alleen
onze aanwezigheid op een bepaalde plaats in het gebouw kan de
hoekverdraaiing en dus de verplaatsing beïnvloeden zoals een vogel de
doorbuiging van een brug kan beïnvloeden en in die zin invloed heeft op de
ruimte. Of een tank die door de wrijving, nodig voor de verplaatsing de
aarde iets harder of trager om haar as laat draaien en in die zin invloed
heeft op de tijd.

Hoe lang moeten we wachten?

De ruimte wordt steeds meer een gecontroleerd domein waar ieder individu
zich veilig waant.
Controles bestaan steeds minder uit sociale controles maar steeds meer uit
een door derde beheerste controle bestaande uit surveillances,
videocontroles en informatie-technologische controles.


Fascinaties voor technologieën zijn in de afgelopen decennia  steeds verder
gedematerialiseerd. In eerste instantie had de constructietechnologie een
belangrijke interesse. Daarna de installatietechnologie en tenslotte de
informatietechnologie.




Nu, volgens Socrates begint de verleiding met de weergave van jezelf in iets
anders dan jezelf; de verleiding begint met het medium, dat ongrijpbare
tussending, het intermediair tussen twee afgeperkte, zuivere, onversneden
terreinen.

... de waarheid behoeft geen krans. Ze kan het stellen zonder enige tooi,
opsmuk en sier. De waarheid weert de stijl.


Ruimtevorming is een verweven zijn van ruimtedelen, die meestal in
onzichtbare, maar duidelijk te merken bewegingsrelaties van alle
dimensierichtingen en in fluctuerende krachtsverhoudingen verankerd zijn.

Deze ruimte is een hyperruimte. Een ruimte zonder oorsprong en zonder
verwijzing of identificatie. Het heeft geen diepte en geen zin. Een
artificiële woestijn.


Wat is de betekenis van de waarheid?

De esthetiek van de verdwijning. Het 'echte leven' verdwijnt. De dode
beelden blijven achter, net zoals in de woestijn de dode fossielen gevonden
worden. Raadselachtige vormen als getuigen van een vorig bestaan.


Het is mogelijk dat fragmenten van het verhaal geheel of gedeeltelijk
overeenkomen met tekstfragmenten uit verschillende boeken en/of artikelen.
Deze fragmenten zijn tijdens het lezen in de vorm van een kattebel zonder
vermelding van de bron vastgelegd en vaak veel later terechtgekomen in dit
verhaal. Het is daarom een onmogelijke opgave om de in de vertelling
verweven tekstfragmenten op te sporen en vervolgens de bron te achterhalen.
Ik bied de min of meer geciteerde auteurs mijn excuses aan en dank hen voor
het gedachtegoed.
Wel geef ik hieronder een literatuurlijst van essays, artikelen, publicaties
die een rol hebben gespeeld bij het totstandkomen van de vertelling.
Letterlijk geciteerde passages zijn, voor zover ik ze heb kunnen achterhalen
wel direct vermeld.


Literatuur

Het weerzinwekkende lot van de oude filosoof Socrates,  Connie Palmen,
prometheus,  1992 uitgave 1998

Von Material zu Architektur, Laszlo Moholy-Nagy, , 1968

Sideraal Amerika (Desert forever), Jean Baudrillard,  1988

Hypermens 1,  experiment,  twan verheyen, januari 1999

Hypermens 2,  beschrijving, twan verheyen,  januari 1999

Hypermens 3,  begrippen,  twan verheyen,  december 1998 - maart 1999

Liquide architectuur (vanaf pagina 124),  Poëtica van de architectuur,  Ann
van Sevenant,  Hadewijch, 1994

Architectuur als multimodaliteit (vanaf pagina 128),  Poëtica van de
architectuur,  Ann van Sevenant,  Hadewijch, 1994

Referentie OMA,  de erfelijkheid van het geniecomplex, schiphol airport
hotel (Winy Maas en Floris Alkemade voorjaar 1990),  Bernard Colenbrander,
NAI,  1995

Platform 39,  Read me first,  Peter van Assche en Vincent Jeanson,  academie
van bouwkunst Rotterdam,  1998

Heterogeen, maar gelijksoortig,  de Architect januari 1999,  Janny Rodermond

De strategie van de vorm,  de Architect themanummer vertellingen,   Maurice
Nio en Lars Spuybroek,   november 1994

The story of the Pool (1977),  Delirious New York,  Rem Koolhaas,  010
publishers,  1978 uitgave 1994

Exodus, or the voluntary prisoners of architecture,  Rem Koolhaas, Elia
Zenghelis en Madelon Vriesendorp,  1972

Imagining Nothingness (1985),  S,M,L,XL,  Rem Koolhaas,  010 publishers,
1995

De stolling,   Wim Nijenhuis,  februari 1993

Burn out is gevolg van 'machocultuur',  de Volkskrant 21 januari 1999,
Wilma de Rek

Stress houdt de hormonen bezig,  de Volkskrant 1999,  Gerbrand Feenstra

Tijd loopt echt vooruit,  de Volkskrant 14 november 1998

Een gestresste geest in een ziek lichaam,  de Volkskrant 1997,  Maarten
Evenblij

Het afgezwakte denken,  Lex Woutersloot,  Bilwet,  mei 1998

Veel jongeren klagen over hun gezondheid ,
http://www.aaa.nl/medisch/nieuws/1998/05/25/02.html,  bezocht: 29-5-98

Veel ziekteverzuim door depressies,
http://www.aaa.nl/medisch/nieuws/1998/11/18/02.html,  bezocht: 26-11-98

Wat is stress,
http://www.fys.ruu.nl/~habets/dartheide,  bezocht: 26-11-98

Stress ,
http://utopia.knoware.nl/users/hanswest/.../stress.htm,  bezocht: 26-11-98

Wat is stress ,
http://www.bpa.nl/intermediar/Loo.../lo-stressdos.htm,  bezocht: 26-11-98

Nut kuuroord ontdekt ,
http://www.healthcompass-net.com/magazine/nieuwsfeiten/zorgverzekering/zo970
2241.htm,  bezocht: 29-5-98

Melatonine,  Nico Terpstra,
http://www.telegraaf.nl/krant/enverder/venster/reizen/reis.gezondO.../reis.9
60727/jetlag.htm,   bezocht: 14-2-1999

Melatomatine verovert Nederland,
http://www.gezondheidsnet.nl/toonartikel.phtml?artikelIID=35,  bezocht:
14-2-1999

Jet Lag,
http://www.tropenzorg.nl/overig.html,  bezocht: 14-2-1999