ABSOLUTE EN RELATIEVE RUIMTE Absolute ruimte staat op zichzelf, zuiver en onvermengd. Het is een bevatbare ruimte die op zichzelf kan worden beschouwd, zonder aanwezig of noodzakelijk verband met iets anders maar met een duidelijke oorsprong en een eigen identiteit. Relatieve ruimte daarentegen is niet op zichzelf te beschouwen en staat continu in verband met iets anders. Door complexiteit, zijn oorsprong en verwijzing niet te achterhalen. De ruimte is niet te bevatten, grenzen zijn niet direct traceerbaar of totaal afwezig.
De absolute ruimte is per definitie een sterk lokale ruimte. De relatieve ruimte is in het algemeen een globale en gedifferentieerde ruimte. De relatieve ruimte is een hyperruimte. Een ruimte zonder grens, zonder oorsprong en zonder verwijzing of identificatie. Het heeft geen diepte en geen zin (1).

Er is een belangrijke ontwikkeling gaande van het overwegend absolute naar het relatieve. Een ontwikkeling naar complexiteit en interactiviteit. Een spaghetti structuur waar alles met alles te maken heeft en ad hoc aan elkaar en in elkaar is geplugd. Een wereld waar de absolute tijd oplost en overgaat naar een relatieve tijd met een totaal nieuwe inhoud en dimensie (2).

Ruimte en tijd zijn de basiselementen van de ervaring. Een ingrijpende verandering van deze elementen heeft dan ook grote invloed op de ervaring en dus op het functioneren van de mens. Zo wijkt bijvoorbeeld het fysieke of mentale reizen door de relatieve ruimte sterk af van het reizen door de absolute ruimte. Er zijn andere en nieuwe vaardigheden en kennis voor nodig (3) en het vereist een groot uithoudings- en aanpassingsvermogen. Het reizen in de relatieve ruimte kan door de ontregeling van de biologische klok resulteren in een constante Jetlag, waarvan de symptomen veel overeenkomsten hebben met een burn-out.

Het verblijf in het relatieve vraagt niet om beschouwing maar om oppervlakkigheid. De ontwikkelingen en veranderingen gaan snel en continu waardoor diepgang stilstand betekent. Het maakt afhankelijk van onontbeerlijke technologieën en nieuwe vormen van navigatie, ruimte en tijdbepaling (4), procedures (5) en protocollen waardoor de banden met de natuurlijke omgeving steeds dunner worden.

De overgang van het absolute naar het relatieve is een onomkeerbaar en zelfgenererend proces en zal zich steeds meer manifesteren in ons leven in de vorm van snellere en nieuwe media en steeds snellere vervoersystemen (6). Verzet zal leiden tot een nieuwe vorm van analfabetisme en uitsluiting.