Extentie  Beschijving



Programmafiles



Programmafiles onder DOS:


.COM      Uitvoerbaar machinetaal-programma onder DOS.
          DOS staat voor Disk Operating System en is een besturingsprogram-
          ma voor IBM-Personal Computers (en klonen).
.EXE      Uitvoerbare (EXEcutable) programma's onder DOS, waarvan de bron
          (source) meestal is geschreven in C, PASCAL of een andere
          programmeertaal.
.BAT      BATCH-files. Op zich bevatten deze files geen programma,
          maar alleen text en zouden ze ook onder de tekstfiles
          kunnen vallen. Er wordt verwezen naar COM en EXE-files,
          zodat batch-files uitvoerbaar zijn onder DOS.
          Een bijzondere batch-file is AUTOEXEC.BAT in de rootdirectory
          (meestal A:\ of C:\) van de bootdisk. Deze file wordt automatisch
          uitgevoerd tijdens het opstarten (booten) van DOS.
.SYS      Dit soort files wordt soms ook wel een driver genoemd. 
          In tegenstelling tot de vorige programmafiles is een .SYS
          programma niet direct vanaf de commandoregel uit te voeren.
          Ze worden meestal door vermelding in de file C:\CONFIG.SYS in het
          geheugen van de computer geladen. Vervolgens gedragen ze zich
          als een TSR-programma. Vaak regelt een .SYS file de besturing
          van hardware, zoals bijv. een CD-ROM speler. Er ook bestaan heel
          veel drivers die niet op .SYS eindigen, maar die noem ik maar
          niet op.
          TSR staat voor Terminate Stay Resident: het programma blijft
          dus actief na beeindiging en men kan andere programma's uitvoeren.
          De file CONFIG.SYS is net als AUTOEXEC.BAT niet een programma
          op zich, maar een tekstfile met verwijzingen naar .SYS files
          en wordt ook bij het opstarten uitgevoerd.
          Het is verwarrend dat deze file ook op .SYS eindigt.



Programmafiles Atari:

 
.TOS      Uitvoerbaar programma onder het TOS-operating system, een bestu-
          ringssysteem voor Atari-computers. TOS is bijna altijd vergezeld
          van GEM (Graphic Environement Manager), wat vergelijkbaar is met
          Windows voor DOS. N.B.: GEM-bestond veel eerder.
.TTP      Als boven.
.PRG      Als boven.
.TTL      Als boven.
.ACC      Als boven, alleen is dit programma altijd vanuit de menubalk
          aan te roepen, dus ook vanuit een ander programma! Dit is dus
          ook wel te vergelijken met een TSR-programma.
          ACC staat voor ACCessory.



Configuratiefiles



.CFG Dit soort files is meestal een tekstfile met informatie over instel-
     lingen van een programma. Het programma leest bij het starten de
     instellingen in uit deze file.
.INI Als boven en meestal een configuratiefile voor een Windows programma.

Opmerking:
De files AUTOEXEC.BAT en CONFIG.SYS zijn ook op te vatten als configuratie-
files voor het besturingsprogramma DOS, maar ik heb ze toch maar tot de
programmafiles gerekend.



Tekstfiles



.TXT      Bevat tekst die is opgebouwd uit ASCII-tekens. ASCII-tekens zijn
          tekens die onder DOS op het beeldscherm zichtbaar gemaakt kunnen
          worden met het programma TYPE (DOS-commando) of PAGE.COM.
          Onder UNIX kan men CAT gebruiken om een dergelijke file te bekijken.
.DOC      Als boven.
Opmerkingen: 
1. Alle ASCII-files met een andere extentie (zoals .BAT bijv.) zijn ook op
   te vatten als tekstfiles. Een ASCII-file kan men maken met een zogenaamde
   editor zoals bijv. EDIT.EXE.
2. Er bestaan heel wat "tekstfiles" die specifiek zijn voor een bepaalde
   tekstverwerker. Ik begin maar niet aan een opsomming. Meestal zijn dit
   geen ASCII-files!
3. De extentie .DOC wordt soms ook door dergelijke textverwerkers gebruikt
   (misbruikt).



Geluidsfiles



.???      Geluidsfile zoals deze staat op een normale Compact Disk.
          Net als bij video wordt deze vorm ook wel "raw" genoemd.
          Een veel gebruikte term is ook PCM, wat staat voor Pulse Code
          Modulation.
          De sample-frequentie bedraagt 44100 Hz en de resolutie is geloof
          ik 16-bits per kanaal. Op een CD staat stereo muziek, dus 2 kanalen.
          De bitrate bedraagt dus: 44100 x 16 x 2 = 1411200 bit/sec.
          Een byte (afgekort B) is 8 bit dus dit is 1411200/8= 176400 byte/sec = 176400 B/s
          Dit is dus ongeveer 0.18 MB per seconde (in termen van harddiskruimte).
          Alhoewel sinds 1998 de term Kibi (afgekort Ki) geintroduceerd is voor
          1024 word er helaas nog steeds vaak over Kilobyte gesproken (terwijl Kilo 
          eigenlijk 1000 betekent).
          Dus 176400/1024 = 172,3 KiB/s (afgerond).
          Voor 1 minuut is dus 172,3 x 60 = 10336 KiB nodig.
.SND      PCM-geluidsfile welke bij cd-kwaliteit evenveel ruimte inneemt
          als Compact Disk-opname. Veelgebruikte samplefrequenties zijn
          32 kHz, 44,1 kHz en 48 kHz. De eerste en laatste samplefrequentie
          wordt ook bij DAT-recorders gebruikt, de tweede dus ook bij audio
          CD's.
.WAV      Als boven, ontwikkeld door Microsoft(?).
.VOC      Als boven, ontwikkeld door Creative Labs(?).
.MPG      Mpeg audio Layer I, een methode om PCM-files te comprimeren. Hoewel 
          het hier een "lossy compression" betreft is een verhouding 
          .WAV file : .MPG file mogelijk van 4 : 1 , zonder duidelijk hoorbaar
          kwaliteitsverlies. Voor het omzetten naar een PCM-file is een
          mpeg-audio decoder nodig. Voor realtime afspelen is een mpeg-audio
          player nodig (softwarematig of hardwarematig).
          Mpeg audio is een ISO-standaard en is dus van iedereen. 
          Philips heeft ooit voor haar DCC-recorders het PASC-formaat
          gebruikt, wat vergelijkbaar is met mpeg-audio layer I.
          Sony heeft ook een eigen variant gemaakt van Layer I en heeft
          dit ATRAC genoemd. Het wordt (nog steeds) toegepast bij Sony's
          MiniDisc.
.MP2      Mpeg audio Layer II, meer compressie dan Layer I. Compressie van
          8 : 1 mogelijk zonder duidelijk hoorbaar kwaliteitsverlies.
.MP3      Mpeg audio Layer III, nog meer compressie, veel rekenkracht nodig
          voor snelle (realtime) decodering. Compressie van 11 : 1 mogelijk
          zonder duidelijk hoorbaar kwaliteitsverlies.
          Wat de benodigde rekenkracht betreft; meestal wordt een Pentium
          processor aangegeven als minimum voor het realtime afspelen in hoge
          stereokwaliteit. Mij is het (na heel veel moeite) ook gelukt op
          mijn 486 systeem.
.RAM      Geluidsfile behorende bij het programma Real Audio. Ik denk dat dit
          ook gewoon een variant op mpeg is. In tegenstelling tot mpeg is dit dus 
          geen open standaard en ik hoop (en verwacht) dat het dat ook niet
          wordt. Iedereen wil natuurlijk zijn eigen standaard tot wereldstan-
          daard verheffen om zo rijk te worden. Dan moet je wel met iets unieks 
          komen en dat is Real Audio (net als de systemen van Philips en Sony)
          dus niet. Soms wordt ook de extentie .RA gebruikt.
.VFQ (?)  Ook Yamaha vind het blijkbaar nodig om met een eigen variant op
          mpeg-audio te komen. Bij dit type is de compressie nog meer dan bij
          .MP3 (naar verluid 35%) en er is nog meer rekenkracht nodig.
.MID      Midi files bevatten geen continue muziekopname zoals de bovengenoemde
          geluidsfiles, maar alleen codes die verwijzen naar geluiden. De
          geluiden worden gegenereerd door de hardware (een keyboard bijvoorbeeld
          of een geluidskaart met wavetable). Afspelen van midi-files is dus sterk
          afhankelijk van het apparaat waarop je het afspeelt.
          Er bestaan vele varianten op de midi-files, zoals .GM, .WRK en .ARR.
          Meestal zijn deze varianten bedacht door een fabrikant van electronische
          muziekinstrumenten of een bedrijf dat muzieksoftware schrijft.
          Midi-files worden veel gebruikt door professionele muzikanten met
          electronische instrumenten, vaak zonder dat deze muzikanten beseffen
          dat ze met een van de vele soorten computerfiles werken.
          Midi is voorzover ik weet een open standaard, de varianten niet.
          Midifiles kunnen ook wel opgevat worden als de muzieknoten voor een
          muziekstuk en de hard- en software om midi-files af te spelen kan
          men opvatten als een orkest.
.MOD      Module files zijn oorspronkelijk bedacht voor Amiga-computers en
          lijken veel op midi-files. Het grote verschil met midi is dat de
          geluidsfragmenten niet in het geheugen van het afspeelapparaat
          zitten, maar vanuit de .MOD file in het geheugen van de computer
          worden geladen. Een mod-file klinkt dus overal hetzelfde en is dus
          minder hardware-afhankelijk. Er bestaan inmiddels zeer veel varianten
          op de mod-file o.a.: .MTM, .S3M, .DMF enz. 
          Dit soort files is zeer populair bij mensen die thuis muziek compone-
          ren met de computer (meestal hardcore house muziek).



Plaatjes



.JPG      Het belangrijkste plaatjes-formaat. Het betreft hier wederom
          een "lossy compression" file. Zeer mooie plaatjes mogelijk met
          relatief weinig data. Men heeft een zogenaamde JPEG-decoder nodig
          om de plaatjes zichtbaar te maken.
          In de hoogste resolutie van 24-bits zijn meer dan 16 miljoen kleuren
          mogelijk. Men moet dan wel een beeldscherm hebben die dat zichtbaar
          kan maken. Het betreft hier een open standaard (ISO).
.GIF      Door Compuserve ontwikkeld plaatjes-formaat. Neemt i.h.a. meer
          ruimte in dan JPG en is daarom minder belangrijk geworden.
          De kleurenresolutie is hooguit 8-bits, wat overeenkomt met 256 kleuren.
          Een Gif-viewer is nodig om het plaatje te bekijken.
.BMP      De variant van Microsoft op .GIF, wel meer kleuren mogelijk.
          Had wat mij betreft wel achterwege kunnen blijven.
.TIF (?)  Dit is geloof ik het meest bekende niet gecomprimeerde formaat.    


Films



.RAW      Zeer grote files die de volledige informatie bevatten (beeld voor
          beeld). Zelfs de digitale camera's met 18 Gigabyte tapes kunnen
          dit niet aan en gebruiken compressie.
.MPG      Filmformaat, ontwikkeld door onafhankelijke MPEG-organisatie.
          Er wordt, net als bij Mpeg-audio een "lossy compression" algoritme
          gebruikt om de hoeveelheid informatie te beperken (het liefst
          zonder zichtbaar kwaliteitsverlies).
          Een MPEG-decoder is nodig om de film af te spelen (software- of hard-
          warematig).
          Dit formaat wordt gebruikt op bijv. Video CD's. De compressiever-
          houding is daarbij 1:120. De kwaliteit van Video CD's is niet
          zo best; er is vaak duidelijk een raster van blokjes zichtbaar.
          Ik denk dat digitale videocamera's en films op DVD een (variant op)
          mpeg-video gebruiken, waarbij er niet zoveel compressie wordt ge-
          bruikt als bij Video CD.
          N.B.: Video CD is iets anders dan CD Video, wat al veel langer
          bestaat. Het formaat op een CD Video gebruikt geen (of minder)
          compressie en is kwalitatief veel beter. Het is denk ik hetzelfde
          formaat dat op o.a. Laserdisk wordt gebruikt.
          Weet iemand of er een computerprogramma bestaat waarmee ik CD Video's
          kan afspelen? Video CD's afspelen is geen probleem, want daar zijn
          heel veel mogelijkheden voor. Ik heb namelijk nog een goudkleurige
          CD Video met een videoclip erop.
.MPE      Als boven.
.AVI      Filmformaat van Microsoft. Neemt meer ruimte in dan MPEG, alhoewel
          er inmiddels ook gecomprimeerde vormen van AVI bestaan. Deze laatste
          zijn natuurlijk een eigen variant van Microsoft op MPEG.
.MOV      Het filmformaat van Apple, de Quicktime Movie.
          Deze is ook groter dan MPEG. Inmiddels heeft Apple ook gecomprimeerde
          versies van Quicktime, wat natuurlijk ook een eigen variant op MPEG is.
        


Gecomprimeerde files

Gecomprimeerde files (losless):


.ZIP      Een gecomprimeerd archief van files. Met behulp van een ZIP-pro-
          gramma (werkt met een bepaald compressie-algoritme) kan een 
          willekeurige file (of meerdere files) worden gecomprimeerd tot 
          een ZIP-file die minder ruimte (hangt af van de originele file) 
          inneemt. Met behulp van een decomprimeer-programma, bijv. UNZIP,
          kan het originele archief van files weer verkregen worden.
          In het engels:"extracting archive".
.Z        Als boven. Men gebruikt hiervoor bijv. de programma's GZIP en 
          COMPRESS. Vooral gebruikt onder het UNIX-besturingssysteem.
.TAR      Weer een ander soort gecomprimeerd archief. Ook veel gebruikt
          onder UNIX. Combinaties van .TAR en .Z ziet men ook vaak (.TGZ
          onder DOS).
.ARC      Als boven. Hiervoor worden programma's als ARC en UNARC gebruikt.
          Dit betreft een ander compressie-algoritme.
.LZH      Als boven. Deze files worden ook wel LHARC-files genoemd en zijn
          vooral populair voor Atari-archieven.
          Het hiervoor gebruikte compressie-algoritme is kennelijk zeer 
          goed, want files worden veel meer gecomprimeerd dan bij ZIP-files.
          Inmiddels gebruikt men voor ZIP files ditzelfde compressie-algoritme
          zodat de mate van compressie ongeveer gelijk is.
.ZOO      Weer een ander soort gecomprimeerd archief. Ook veel gebruikt voor
          Atari-archieven.
.ARJ      Als boven en voorzover ik heb begrepen met goede compressieresultaten.
.HQX (?)  Als boven en voorzover ik weet alleen gebruikt op Apple systemen.
.WA       Een gecomprimeerde .WAV-file. Compressieverhouding beter dan 2 : 1
          en dus zonder verlies (losless). Ik ken echter maar een programma dat deze
          files maakt (WAVARC) en niet een die ze direct kan afspelen (in dat
          geval zou ik ze net als mpeg-audio tot de geluidsfiles rekenen).