Ref	20200307_DD	rev 20240119_DD
File	dj-ing	html
ID	algemene doc	howto

DJ-ing

Simple Howto

Dit is een sterk vereenvoudigde uitleg.
Eenvoudige oplossingen, bijna zonder geld uit te geven.
Geen toegevingen aan kwaliteit.

Youtube zoekfilters (voorbeeld):

https://www.digitaldjtips.com/2012/12/7-rules-for-great-dj-sound-quality/
https://djtechtools.com/2012/09/26/a-djs-guide-to-audio-files-and-bitrates/
https://www.digitaldjtips.com/2011/07/the-essential-guide-to-audio-cables-for-djs/
https://www.youtube.com/results?search_query=dj
https://www.youtube.com/results?search_query=djing
https://www.youtube.com/results?search_query=dj-ing
https://www.youtube.com/results?search_query=dj+gear
https://www.youtube.com/results?search_query=dj+equipment
https://www.youtube.com/results?search_query=dj+howto

Bron	Source	Internet: Youtube, Spotify, Deezer, Tidal, Soundcloud... ook CD, computer, GSM, mediatheek, sampler
Drager	Carrier	CD, USB, SD, Vinyl, SSD, harddisk, Formaten: Ogg Vorbis, .mp3, .wav,...
Organisatie	Order	Bibliotheek, krat, song naam, uitvoerder, artist, album, soort, genre, BPM, lengte
Controle	Control	Geluidsapparaten, Koptelefoon, luidspreker, BPM, visualisering, externe controllers
Mengen	Mixing	Extern fysisch (gear: Hercules, Pioneer, Denon, American Audio, Behringer...) of virtueel (computer), crossfade of klassieke faders, decks, cueing, loops
Bewerken	Effects	Toonregeling, filter, flanger, echo, galm
Opnemen	Recording	Mix vastleggen, Live uitzenden
Weergave	Reproduction	Geluidsinstallatie, versterkers, luidsprekers, kabels

Bron (Source)

CD

Op duurdere controllers zitten decks die CD’s rechtstreeks kunnen gebruiken.
Dit is niet altijd handig, omdat het verhandelen van CD’s bij een live performance ook gevaren inhoudt: beschadiging, diefstal enz…

Wanneer je een (originele) CD hebt, kan je die “rippen” naar een computerformaat, bvb met CDex.
Je kan “rippen” in verschillende bruikbare formaten: .wav (niet gecomprimeerd, zeer groot) of .mp3 (gecomprimeerd, ongeveer 1/10 van de originele grootte). Vooral .mp3 is interessant.
Andere formaten zoals .wma (Microsoft), .m4p (Apple) of .webm (html5) kunnen soms voor problemen zorgen of werken niet met alle DJ-decks.

Internet

Wanneer je in de zoekbalk van Google de titel en/of uitvoerder van een song intikt, krijg je meestal resultaten die verwijzen naar Youtube. Deze bevatten geluid en beeld, voor DJ-ing is meestal enkel geluid nodig.

Je kan met een browser-extensie (bvb Video DowloadHelper bij FireFox) deze videobestanden afhalen (meestal .webm formaat), of met een speciaal downloadprogramma (JDownloader of YTMP3) enkel het audio-gedeelte (.mp3) downloaden.

Je kan ook de “platenbakken” van Spotify, Deezer, SoundCloud, Youtube, Tidal... gebruiken, maar dan moet je meestal een abonnement hebben en permanent online zijn, en heel specifieke apps zoals edjing of djay 2 gebruiken.
Het aantal mogelijkheden in de DJ-set (effecten bvb) is dan wel heel veel beperkter. Je moet ook bijna voor alle extra’s betalen.
Sommige virtuele DJ-sets draaien volledig op deze online “platenbakken”, bvb you.dj als extensie voor de Chrome browser (ook op Chromebook computers).

Formaten

Je kan altijd de audio (en video) formaten omzetten met bvb AVC (Any Video Converter).
Audio formaten kan je on-line converteren: https://online-audio-converter.com/ of met zamzar.
Bepaalde audio formaten kan je ook converteren met bvb VLC, Audacity, fre:ac.
Deze bestaan (in Windows) als PortableApps: https://portableapps.com/apps
Best bruikbare formaat voor DJ-ing is .mp3.
Dit is klein, snel, universeel en bevat geen onaangename beveiligingen.
Je kan ook bijkomende informatie in het bestand opslaan zoals BPM.

Drager (Carrier)

Je kan geluidsbestanden op verschillende media (dragers) opslaan.

Audio CD	Origineel formaat, heel goede kwaliteit, kwetsbaar, maximaal 74 minuten per CD, 20-tal nummers. Ook bruikbaar op (duurdere) externe DJ-controllers.
Data CD	Gecomprimeerd formaat (bvb .mp3), bruikbare kwaliteit, tot 15 uur en 200 nummers, zoeken gaat traag, kwetsbaar.
Vinyl grammofoonplaat	Origineel formaat, goede kwaliteit, heel erg kwetsbaar, maximaal 45 min. per kant, 10-tal nummers.
USB stick	Handig, klein, gemakkelijk te copiëren en te wijzigen, soms nogal traag. Ook bruikbaar op externe DJ-controllers. Best bruikbare drager.
SD-kaartje	Heel erg klein. Micro-SD past ook in vele GSM’s. Gemakkelijk te copiëren en te wijzigen, soms nogal traag. Ook bruikbaar op sommige externe DJ-controllers.
Harddisk of SSD	Externe harddisks zijn handig voor enorme hoeveelheden muziek op te slaan en te archiveren. Minder handig om af te spelen.
Interne Harddisk	Veruit de beste oplossing wanneer je met een elektronische of virtuele DJ-set speelt. Je maakt je muziekbestanden klaar op een USB-stick, en copiëert naar de harddisk van je PC.

USB stick

Een USB-stick bestaat nu in USB-2, USB-3, USB-3.1 versies.

Wanneer je op de kop van een USB-2 stekker (type A) kijkt, zie je onderaan een zwart plastic balkje.

Deze USB-2 werkt in een zwarte of blauwe USB poort, maar op lagere USB-2 snelheid: tot max 60 MB/s.

Wanneer je op de kop van een USB-3 stekker (type A) kijkt, zie je onderaan een blauw plastic balkje.

Deze USB-3 werkt in een zwarte of blauwe USB poort, maar alleen in de blauwe poort op hoge snelheid: tot max 625 MB/s.

Koop USB-3 sticks, met een vermelding van de lees en/of schrijfsnelheid op de verpakking.

Sticks vanaf 100 MB/seconde kan je als snel beschouwen.

Koop USB-3 sticks met een ingebouwd indicator-lichtje. Dan zie je wanneer de stick nog actief is, en zal je hem niet per ongeluk verwijderen.
Een USB-stick kan je slechts een beperkt aantal keer beschrijven (nominaal 10 000 keer). Hou daar rekening mee.
Een USB-stick kan je slechts een beperkt aantal keer in-en uitpluggen (nominaal 1500 keer). Hou daar rekening mee.
Een USB-stick is een drager, een medium om data te transporteren. Minder geschikt om er mee af te spelen.

Organisatie (Order)

Muziek ordenen is niet altijd eenvoudig.
SONG_ARTIST
    SONG_ARTIST per taal bvb ENGELS, FRANS, ITALIAANS, NEDERLANDS, SPAANS, DUITS, ANDER...
        SONG_ARTIST_ENGELS per alfabet bvb A, B, C, D, E, ….
SONG_PERIODE
    19xx,     20xx,     2017,     2018,     2019
SONG_Soort
    AMBIANCE, BACKGROUND, CHILLOUT, CLUB, DANCE, DEEP, DISCO,    DnB, DUBSTEP, EDM,
    ELECTRO, HEAVY, HIPHOP, HOUSE, LATINO, POP, ROCK, SALSA, TECHNO, TRANCE, TRAP,
    EASYLISTENING, FOUT, RUSTIG, SLOW, ...
SONG_VERZAMEL
SONG_BPM

Wanneer je een elektronisch of virtueel DJ-programma gebruikt, kan je (na analyse) het ordenen elektronisch doen.
De tracks verschijnen in een tabel, die je kan rangschikken, bvb Gespeeld, Album, Artiest, Titel, Jaar, Waardering, Genre, Toonaard, BPM, Duur, Type, Toegevoegd op, Locatie, Commentaar.

Controle (Control)

Controle betekent ook dat je kan horen wat het resultaat is dat uitgestuurd wordt.
Daarvoor gebruik je geluidsapparaat 1, meestal luidsprekers.

Controle betekent dat je beluistert wat zal volgen (PFL = PreFaderListening).
Daarvoor gebruik je geluidsapparaat 2, meestal een koptelefoon.

Om goed te werken heb je dus twee volledige (stereofonische) geluidsapparaten nodig, in een computer dus twee geluidskaarten. Standaard zit slechts één geluidskaart in een laptop of PC.

Een tweede USB-geluidskaart, die werkt op een USB-poort, kan je gemakkelijk vinden. (vanaf 10 EUR).
Ga je voor betere kwaliteit, dan kan je ook een externe geluidskaart kiezen met minimaal 2 stereokanalen (4 outputs) (Creative Labs, Dragonfly, Terratec, Behringer, Roland, FocusRite, Denon…) die ook aangesloten wordt op een USB-poort.

Toch gaan de meeste DJ-ers slechts één schelp van de koptelefoon gebruiken. Bij stereo phones output is dit niet verstandig.
Eén enkele geluidskaart kan je ook met een “DJ splitter kabel” bruikbaar maken door de ingebouwde stereo geluidskaart als 2 mono-kanalen te sturen: de PA geluidsinstallatie op het ene (mono) kanaal, en de koptelefoon op het andere (mono) kanaal.

Het is belangrijk te weten wat het verschil is tussen een mono-signaal en een stereo-signaal, en hoe dit in een geluidsinstallatie door het publiek ervaren wordt.

DJ Controllers zijn externe toestellen, aangesloten op een USB-poort van de computer. Meestal gebruiken die MIDI-sturing.
Volledig externe controllers worden gemaakt door Hercules, Denon, Pioneer, Allen & Heath, American Audio…,

Elektronische computerprogramma’s die virtuele DJ-sets gebruiken: Mixxx, Virtual DJ, Serato, Mixmeister, Traktor Pro…
Je kan een virtuele DJ-set combineren met een fysische controller.

Voorbeeld van een virtuele DJ-controller (Mixxx 2 decks op Windows 10)

Voorbeeld van een externe USB DJ-controller (Pioneer DDJ-400, 300 EUR

Numark DJ2GO2 (70 EUR)

Pioneer DJM-900+CDJ2000 (7000 EUR)

Mengen (Mixing)

Mengen is meerdere geluidssignalen in een bepaalde verhouding naar de luidsprekers te sturen.

Muziek 1 wordt in deck 1 (speler 1) ingeladen, en gestart.
    Volume voor deck 1 staat open.
Uitgang 1 naar koptelefoon staat uit.
    Crossfader staat volledig naar links (deck 1).
Muziek 1 wordt in deck 1 wordt gestart.
    Muziek 1 klinkt uit de luidsprekers.
Muziek 2 wordt in deck 2 (speler 2) ingeladen, en gestart.
    Uitgang 2 naar koptelefoon staat ingeschakeld.
    Muziek 2 klinkt in koptelefoon.
    Muziek 2 kan nu aangepast worden om te matchen met de (spelende) muziek qua beats (BPM), toonhoogte, cuepoint, loops, filters...

Met de crossfader kan er naadloos overgevloeid worden van muziek in deck 1 naar muziek in deck 2.

Je kan in een elektronische DJ-set 2 tot 6 decks inschakelen.
2 is meestal voldoende, want daarmee kan je de crossfader gebruiken: die werkt slechts tussen twee decks.
Microfoon, samples, effecten en “auxiliary” instrumenten kunnen daar nog aan toegevoegd worden.
Dit kan eventueel langs een externe mixer of externe DJ controller
Het gebruik van de software geluids-menger is iets wat je echt in de praktijk moet leren.
Voor de meeste gebruikers is Mixxx een zeer bruikbaar systeem. Bestaat in PortableApp, of met installatie.

Bewerken (Effects)

Ongetwijfeld zie je de DJ’s demonstratief onwaarschijnlijk interessante knopjes draaien en drukken, en misschien begrijp je helemaal niet wat er gebeurt.
Maak je geen illusies, zelf weten ze het soms ook niet. https://www.youtube.com/watch?v=qQOpqJ82EY4

Praktisch gesproken kan je, terwijl de muziek in deck 1 en/of 2 speelt, effecten toevoegen om het geluid te bewerken, te beïnvloeden.

In een DJ-mixer (software en hardware) heb je toonregelingen (hoog, midden, laag), parametrische toonregelingen, kam-filters, moog-ladders, flanger, echo, galm, wah-wah, spiral, slicer, pitch, noise, distortion, delay, backspin enz…
Scratching (zoals op vinylplaten) werkt met spinners (die je kan draaien zoals een vinylplaat) of rechtstreeks in de golfvorm.
Snelheidswijzigingen kunnen met of zonder toonhoogte-aanpassing gebeuren, of omgekeerd: toonhoogte verschuiven zonder snelheidswijzigingen.
Meestal kan je een effect klaarzetten en inschakelen per deck, of in de hoofdmix.

Effecten gebruiken kan, maar liefst met mate. Het mag niet vervelend worden voor het publiek.

Opnemen (Recording)

Met bijna elke software DJ-set kan je een opname maken van wat je doet.
De mix die je hoort in de PA geluidsinstallatie, wordt gewoon parallel naar een bestand gestuurd.
Dit wordt op de harddisk van je computer of op een USB-stick opgeslagen.

Weergave (Reproduction)

Geluidskaarten in een laptop hebben meestal alleen één ⅛ inch stereo miniatuur klinkstekker (3.5mm jack), gepast voor een koptelefoon of headset.
Dit signaal kunnen we zonder meer toevoeren aan de lijn-ingang van een mixer.
Deze mixer kan dit signaal eventueel mengen met andere signalen zoals microfoon, samplers enz….
Deze samengevoegde signalen gaan naar een somversterker die een signaal aflevert, geschikt voor een vermogenversterker.
De vermogenversterker (power amplifier) zal dit signaal aanpassen om naar een luidspreker te sturen.
Dan lopen er kabels naar de luidsprekers, soms met speciale stekkers (speakon).
Vermogenversterker en luidspreker kunnen in één toestel: active of powered speaker.
Bij powered speakers lopen er twee kabels naar elke luidspreker: een signaalkabel, en een stroomkabel.
De plaatsing van een luidspreker is heel erg bepalend voor het geluid (de “sound”) die afgeleverd wordt.
Midden- en hoog-luidsprekers of full-range kasten plaats je best iets boven de hoofden (2m). Baskasten laat je op de grond staan.
Klassieke luidsprekers klinken beduidend beter wanneer ze tegen een muur of in een hoek geplaatst worden.
Line-array (bananen) en andere gerichte luidsprekers kan je best afstellen met de geschikte software (bvb Smaart), maar deze vallen buiten ons gebruik.

Signaal niveau (Signal level)

Microfoon

Heel klein en zwak signaal (0.001Volt, -80dBm)), werkt alleen op microfoon-ingang.
Dynamische microfoons zijn best voor DJ. Condensator en/of electret-microfoons gebruik je als DJ niet.
Meestal XLR (balanced) of ¼ inch (6.35mm) TRS jack. Microfoons met ⅛ inch (3.5mm) ingang: te mijden.
Afgeschermde kabel nodig.
Fantoomvoeding (phantom power), die nodig is voor condensatormicrofoons, schakel je best UIT.
Lineair signaal: plopfilter en low-cut filter noodzakelijk. Zitten vaak ingebouwd.

Analoge platenspeler (vinyl)

Klein en zwak signaal (0.01Volt), werkt alleen op een “phono” ingang.
Meestal rood (rechts) en witte (links) tulpstekker, plus een aardingsdraad (massa) om brom te voorkomen.
Geen lineair signaal: er is een speciale Phono voorversterker met RIAA curve noodzakelijk.

Lijn, CD of Aux

Standaard input signaal (0.25Volt, -10dBm), op 2x RCA tulpstekkers, of op 2x ¼ inch (6.35mm) TRS jack.
Lijnsignalen kunnen gemakkelijk gesplitst (afgetakt) en samengevoegd (stereo naar mono) worden.
Lijnsignalen zijn lineair qua frequentieweergave.
Ook Auxiliary, Send, Return, Tape of Rec signalen op mixers zijn lijnsignalen. Afgeschermde kabel is altijd nodig.

Mixer Output

Standaard uitgang (Master output) signaal (1.5Volt, +4dBm) Pro versie: 5 Volt, +24dBm.
Ook monitor-signalen (gelabeld: monitor, studio, booth, foldback…) kunnen zo sterke signalen bevatten.
Meestal op XLR (balanced) of op dubbele ¼ inch (6.35mm) jack (balanced or unbalanced).
Afgeschermde kabel nodig.

Phones

Middelmatig uitgangssignaal, geschikt voor bepaalde koptelefoons.
Op laptops: 32 Ohm, op mixers: 8 Ohm
Stereo koptelefoon kabel kan NIET eenvoudig naar mono omgeschakeld worden: koptelefoonversterker wordt dan beschadigd.
Kan wel elektronisch: mono schakeling vòòr de koptelefoonversterker.

Luidspreker

Heel erg sterk signaal (bvb 50 Volt, 10 A=500 Watt), grote diameter kabel nodig (bvb 4mm²).

Virtuele Software DJ set

Virtuele (software) DJ sets zijn computerprogramma’s die zich gedragen als een fysische (externe) DJ-set.
Meest bekende volledige versies zijn Mixxx, Virtual DJ. Dit zijn versies voor laptops en desktop computers.
Voordelen zijn:
Kostprijs: meestal gratis
Shortcut sneltoetsen maken snelle bediening mogelijk.
Visuele voorstelling van de song (golfvorm), BPM (BeatsPerMinute) detectie, cue-points.
Snelheidsaanpassing en toonhoogte-aanpassing zoals op fysische vinyl draaitafel.
Automatische looping op 4, 8 of 16 beats.
Quantisering per deck met automatische beat locking, 2 tot 6 decks beschikbaar.
Heel veel bruikbare formaten: WAV, FLAC, AIFF, MP3, M4A, AAC, OGG, Opus…
Instelbare cross-over mixcurves.
Tot 64 sampler decks kunnen ingeladen worden.
Tot 3 opeenvolgende (consecutieve) effecten kunnen toegevoegd worden per deck.
Externe controllers (MIDI) van vele merken zijn bruikbaar: Pioneer, Numark, Allen&Heath, Hercules…
Verwisselbare skins.
Beperkte versies (cripple-down) worden aangeboden voor tablets en voor smartphones.

Merken

Virtuele DJ software die op de laptop geïnstalleerd wordt

Vrije (gratis) software: Mixxx (Windows, OSX, Linux), Virtual DJ (Windows, OSX), you.dj (Chromebook, Chrome extentie)
Deze virtuele mixers kunnen ook zonder externe controllers gebruikt worden.
De bediening van virtuele mixers gebeurt met muis, trackpad en sneltoetsen,of langs externe MIDI-commando’s.
Tablets en smartphones (IOS en Android): DJStudio5, Cross DJ Free, djay Free: zowat alle gratis apps worden aangeboden met (storende) publiciteit of beperkingen. En zijn dus vrijwel onbruikbaar.
Software meegeleverd met fysische DJ-mixer: Serato, Rekordbox, Traktor, DJuced… Inloggen en registreren is vereist.
Professionele Software die ook kan DJ-en: Image Line FL (FruityLoops) Studio, Steinberg Cubase, Avid Pro Sibelius, PropellerHead Reason, Ableton Live, Presonus, BitWig, Finale… Deze software is meestal duur, en heeft een steile leercurve.

Controllers (fysische DJ mixers)

Pioneer, Numark, Native Instruments - Traktor, Denon, Roland, Hercules, JB Systems, Behringer, Casio, Vestax, Reloop, Ion, Novation, M-Audio, Rane, Mixars, Allen&Heath, DJ-Tech, Ibiza Sound, iDance, Krüger & Matz, ….
Prijzen van 50 of 70 EUR tot meer dan 6000 EUR.
Deze controllers zijn een uitbreiding van de virtuele software. Merk-eigen virtuele software wordt meestal opgedrongen, maar grote merken laten MIDI-mapping toe met eigen software.
Externe controllers vervangen de bediening met muis en sneltoetsen door fysische knoppen die je kan vastpakken.

Laptop

De laptop moet de gekozen virtuele software kunnen draaien. Controleer de eisen die de software-fabrikant oplegt.
Moderne laptops (I5, I7…) zijn krachtig genoeg, en kunnen normaal om het even welke virtuele software draaien.
Sommige DJ-softwares bestaan slecht voor bepaalde besturingssystemen (Operating Systems).
    Windows (grootste deel van alle laptops); Kies voor de grootste merken: Dell, Lenovo, HP, Asus...
    Apple OSX. Let op, moderne Macbooks hebben GEEN standaard USB aansluiting meer! Je hebt verloopstekker nodig.
    Linux (Ubuntu, Lubuntu, LXLE, Linux Mint, Manjaro, Debian, Fedora, openSuse, ...)
    Chrome (Chromebook). Alleen te gebruiken met een Google Chrome extensie.
Er is een tendens om meer en meer gebruik te maken van tablets die als bron het internet gebruiken, maar de strijd is hierbij nog niet beslecht. Misschien beter nog afwachten. Voorlopig is de grootste Android (80%, Google Chrome, een soort Linux).

Problemen die zich kunnen voordoen bij laptops
Sommige (oudere) merken hebben problemen met de voeding (Dell, HP). Je hoort dan bvb uit de koptelefoon-uitgang een storend ratelend bijgeluid, dat verdwijnt van zodra de netvoedingsstekker wordt losgekoppeld, en de laptop op batterij werkt.

Bij oudere laptops gaat het geluid soms “hikken” of haperen. Dit kan opgelost worden door de inlaad-buffer (latency) te verhogen van bvb 10ms tot bvb 100ms. Kijk eventueel bij “Taakbeheer - Prestaties” of de processor, geheugen en schijf zich binnen normale waarden bevinden.

Speakers, PA-installatie, Geluidsinstallatie

Gebruik liefst grote merken, vooral in verband met garantie en bouwkwaliteit.

De grootste zijn: JBL, Yamaha, Mackie, QSC, Electro-Voice, Fender, Peavey, Bose, RCF (DB), Behringer, HK Audio, D&B, …
Deze merken maken ook betaalbare versies, afgeleid van hun professionele luidsprekers.

Sommige shops bieden eigen (low-budget) merken aan: Devine, Skytech, Vonyx, ...

Supermerken (niet voor ons budget): L-Acoustics, K-Array, Meyer Sound, Klipsch Audio Tech, Renkus-Heinz, TurboSound...