vraag 1) Wat hoor je: in welke stijl is de muziek?
Muziek is meestal in een bepaalde stijl geschreven. Dat zegt vaak iets over de tijd
of de plaats van ontstaan, maar soms ook iets over de bedoeling van de componist of
de uitvoerende. Het bepaalt vaak ook hoe je er naar moet luisteren.
Binnen elke stijl zijn er natuurlijk weer onderverdelingen te maken. Bij jazz kan het
bijvoorbeeld dixieland, bigband-jazz, bebop of free jazz zijn. Probeer zo mogelijk ook
te benoemen tot welk subgenre dit stuk hoort. Soms is er sprake van een mengstijl,
bijvoorbeeld tussen pop en niet-westerse muziek.
vraag 2) Wat hoor je: geef karakterisering van sfeer of stemming (Kies 1 of meerder opties)
Probeer weer te geven wat de muziek je deed; de eerste indruk van de muziek. De
gegeven stemmingen kunnen je daarbij op weg helpen. Hoe komt het dat de muziek
deze uitwerking heeft? Is dat bewust bedoeld door de componist/uitvoerende?
Hoe bereikt hij dat?
vraag 3) Wat hoor je: welk aspect van de muziek trekt veel aandacht?
In verschillende tijden tijden staan verschillende aspecten van muziek op de voorgrond.
Tot in de barok is er meestal sprake van onafhankelijke melodielijnen (polyfonie);
daarna zijn de samenklanken belangrijker (harmonie); in de twintigste eeuw is de
klankstructuur een van de belangrijkste aspecten. In popmuziek speelt ritme een grote
rol, maar de tekst verbindt zich weer met een melodie. Elk muziekwerk bestaat uit
hoofdzaken en bijzaken. Het is verhelderend om na te gaan wat in dit stuk de
hoofdzaken zijn.
vraag 4) Wat hoor en ervaar je: luister je naar een concert of geluidsopname?
Tijdens een concert spelen veel dingen mee in de manier waarop je de muziek ervaart.
Tijdens een popconcert is er een actieve interactie met het publiek (meeklappen,
meezingen, 'we want more' et cetera). Bij een jazzconcert is het de gewoonte om na elke
solo te applaudiseren, ook al is het stuk nog niet afgelopen. Tijdens een klassiek
concert mag dit weer niet.
vraag 5) Wat hoor en zie je: is de muziek onderdeel van een groter geheel?
Als de muziek een onderdeel van een groter geheel is, wordt ze uiteraard in sterke mate
bepaald door dat geheel. Het ligt voor de hand om het verband tussen de muziek en de
handeling, de tekst en de sfeer te onderzoeken.
vraag 6) Werkwijze: hoe verhoudt zich de uivoering tot de oorspronkelijke compositie?
Net als bij dans is er bij muziek vaak een verschil tussen de maker van een kunstwerk
(de componist) en de uitvoerende (de musici). In jazzmuziek is de vrijheid van de
uitvoerende bijvoorbeeld een vereiste. Maar bij Mahler zal elke noot exact gespeeld
moeten worden zoals hij in de partituur beschreven staat. Het is boeiend (en soms
absoluut noodzakelijk) om de inbreng van de componist en van de uitvoerende van
elkaar te onderscheiden.
vraag 7) Inhoud: welke niet-muzikale gegevens spelen in de muziek een rol?
Een componist kan vanuit verschillende standpunten werken: buitenmuzikale gegevens
zoals een verhaal, een gebeurtenis, of gevoelens die hij wil uitbeelden. Met name
vanaf de romantiek is muziek die 'iets uitbeeldt' zeer in de mode. Bij liederen
en opera is de tekst natuurlijk het uitgangspunt.
vraag 8) Inhoud: wat is het verband tussen tekst en muziek?
Muziek met tekst kan eigenlijk niet begrepen worden als de luisteraar de tekst niet
kan verstaan of kent. Vandaar dat veel operahuizen tekstboekjes ter beschikking stellen,
en tegenwoordig vaak boventiteling boven het toneel hebben. Het verband tussen tekst en
muziek kaninnig of los zijn. De betekenissen van beiden kunnen parallel lopen of elkaar
aanvullen, of elkaar soms tegenspreken (extreem voorbeeld: het weerbericht a capella
gezongen). Doorgaans verdiepen ze elkaars werking. Het levert dus veel op om eens een
fragment van een stuk gedetailleerd op dit aspect uit te spitten.
vraag 9) Betekenis: welke betekenis of functie heeft de muziek? (Kies 1 of meer opties) Muziek als uiting van een algemeen herkenbaar levensgevoel: muziek die gewaardeerd
wordt omdat het stem geeft aan wat het publiek ook voelt, als uiting van generatie
of jeugdcultuur. Muziek met autobiografische betekenis: muziek die gewaardeerd wordt omdat de componist
of uitvoerende eigen gevoelens of belevenissen tot uitdrukking brengt. Overigens
hoeven deze twee categorieën elkaar niet uit te sluiten.
De overige categorieën spreken voor zich. ga terug naar home ga terug naar de toelichtingen