<<HOME>>
 


Tips en trucs
 

 

Tips en trucs voor de bandrecorder hobbyis

Voor de vuist weg, in willekeurige volgorde,
ervaringen, ontdekkingen en oplossingen uit mijn hobby kamertje....

Index:
Verteerde rubbers....
Slechte werkende remmen
Slecht werkende contacten
Weigerende VU-meter
Motor valt soms stil
Snelheid te traag
Display verlichting
Klopt de bandsnelheid?
Frequentiebereik
Koppen afstellen zonder oscilloscoop
Demagnetiseren
Transistoren Akai
Transistoren doormeten
Materiaal tips

Hoe ver moet je gaan?

Uitgevoerde restauraties
 

Tips en trucs, deel 2:  
Praktische tips voor gebruik van de bandrecorder

Verteerde rubbers....
In het verleden werd vaak synthetische rubber gebruikt voor de snaren.
Goede snaren en frictierubbers zijn belangrijk voor elementaire functies, zoals afspelen vooruitspoelen  en terugspoelen. Ook capstan (of: toonas) en de aandrukrol of pitchroller zijn eminent.
Dit materiaal had echter als bijwerking dat het materiaal verduurde, waarna na een aantal jaren geen rubber, maar een vieze zwarte kleverige pasta overbleef.
Remedie: goed schoonmaken (gaat goed met spiritus!) en nieuwe rubbers plaatsen.

Slechte werkende remmen
Vaak zijn dan de vilt kussentjes, waarmee wordt afgeremd versleten.
Misschien kun je in een handwerkzaak plakvilt kopen. Ook heb ik goede ervaringen met meubel viltjes.
Als het vilt te glad is, kun je ook dun kurk proberen.
Ook dun leer (de ruwe kant) schijnt te werken.

Slecht werkende contacten
Op de printplaat tref je vaak schuif contact schakelaars aan. Je kunt ze uit elkaar halen en schoonmaken. Wees zuinig met contactspray. Als de contacten niet goed meer aandrukken, kun je voorzichtig proberen de (koperen) contact slipjes te verbuigen zodat ze weer beter aandrukken.

Weigerende VU-meter
Een praktijk geval. In de aansturing van de VU meter is een smoorspoel opgenomen (om wilde bewegingen van de meter te beperken). Ik trof een smoorspoel, waarvan een draadje van de wikkeling was losgeraakt van het soldeerpunt; zo dun als een haar. De laatste wikkeling voorzichtig teruggehaald en weer aangesoldeerd. Nu werkt het weer.

Motor valt soms stil
Je zoekt je een ongeluk. Wat bleek: een van de zekeringhouders bij de voeding bleek te los, waardoor de zekering soms geen contact maakte. Met een tangetje wat aangeknepen... zo simpel kan het ook zijn.

Snelheid te traag
Ook als de snaren qua spanning nog behoorlijk goed aanvoelen, en je de snaarloop goed hebt schoongemaakt en de snaar hebt ontvet, kan het soms toch de moeite lonen de hoofdsnaar te vervangen. Controleer ook of de snaar over de juiste poelie loopt (50 of 60 Hz).

Display verlichting
Soms zijn de kleine lampjes niet (of nauwelijks) te verkrijgen
Kijk eens wat de mogelijkheden zijn van LED's.
(let op: gelijkspanning nodig, meestal overbruggingsweerstand nodig)
Leuke uitdaging voor de knutselaar.
Heb je vragen hierover? Doe een mailtje.

Klopt de bandsnelheid?
Zonder kostbare precisie apparatuur moeilijk vast te stellen.
Met onderstaande methode kom je toch een heel eind.
Met het computerprogramma (freeware) audacity heb ik een mp3 bestand gemaakt met een speelduur van 5 minuten, dat een constante toon geeft van 2000 Hz.
Fluitje van een cent.
Vervolgens heb ik met een betrouwbare recorder (Met een elektronisch geregelde bandsnelheid / magnocontrol) een testband opgenomen, met verschillende snelheden (19, 9,5 en 4,75).
Op mijn smartphone heb ik een frequency counter app geďnstalleerd.
(Frequency counter based on the microphone input. Counts when the input rises or falls past a set level and converts into into frequency or a time period. FOR INDICATION ONLY. )
Door de testband af te spelen, en vervolgens de frequency counter bij de luidspreker te houden, zie je de weergegeven frequentie en krijg je een indicatie of de afspeel snelheid afwijkt.

Frequentiebereik
Het is algemeen bekend dat analoge audio tapes niet dat frequentiebereik hebben van digitaal geluid.
Toch kunnen taperecorders behoorlijk presenteren.
Dat is natuurlijk van veel factoren afhankelijk (bandsnelheid, kwaliteit van koppen, bandkwaliteit etc.).
Om een leuke indruk te krijgen van prestaties, zónder kostbare meetapparatuur kun je eens kijken met de (gratis) app Spectroid.
Als je van een geluidsfragment het resultaat van het origineel en de opname vergelijkt (evt meerdere opnames met verschillende banden) krijg je toch een beeld van de geluidskwaliteit.

Koppen afstellen zonder oscilloscoop....?
Dat kan.
Je kunt met een multimeter de spanning aan de kop meten.
Maak een goede test band met een frequentieopname van 1000 Hz.
Gebruik hiervoor een toongenerator.
bijvoorbeeld:
https://blog.szynalski.com/2012/08/online-tone-generator/
Je moet dan op de weergave kop de maximale spanning opzoeken (in milivolts).

Demagnetiseren
Bandrecorders, en de onderdelen die in contact staan met de band, raken in de loop van de tijd gemagnetiseerd.
Magnetische geluidskoppen en geleidende onderdelen zorgen voor verminderde weergavekwaliteit
Het demagnetiseren verwijdert opgehoopt magnetisme en verbetert de weergave en de signaal/ruisverhouding.

Het demagnetiseren gaat als volgt:
1. De recorder uitschakelen en banden verwijderen.
2. Koppen en bandloop reinigen met alcohol.
3. Je stopt de stekker van demagnetiseur in het stopcontact, dan langzaam richting de koppen bewegen en in cirkel bewegingen langs de koppen en bandgeleiders halen.
Het komt erop neer dat je de kop eerst heel dicht nadert met de demagnetisator en deze dan vervolgens langzaam verwijdert tot op een afstand waarbij men er weer redelijk zeker van kan zijn dat de spoel geen invloed meer uitoefent op het magnetische materiaal. Pas dan (op een afstand van een meter of méér), mag men de spoel weer uitschakelen. (Dit laatste is om een sterke magnetische puls te veroorzaken).
4. Als de demagnetiseerder is aangesloten op het stroomnet, zorg dan alle opnamemedia (banden, harde schijven, floppy's en ook creditcards) op een afstand van minimaal 3 meter zijn.

Hier nog wat informatie, zin en onzin over demagnetiseren:
Demagnetiseren

Transistoren Akai.
In de tijd dat Akai nog veel bandrecorders produceerde zijn er in heel veel modellen de transistoren 2sc458c en 2sc945 gebruikt.
Inmiddels blijkt wel dat na zoveel jaren veel van deze transistoren het laten afweten.
Dit kan opvallen door uitval van bv voorversterkers (zoals bij mij) of het optreden van ruis (ook dat had ik).
Opvallend is dat de pootjes van deze transistoren dan zwart worden, doordat daar een zwart oxide laagje op komt en dat dat de oorzaak kan zijn van kraken, ruisen of een verlopen instelling.
 
Soms is het schoonmaken van deze transistoren al een afdoende oplossing.
Er zijn veel reparateurs/restaurateurs die in deze recorders meteen ál deze transitoren en ook elco's vervangen. Recappen wordt dat dan genoemd (REplace CAPacitors). Na het opnieuw afregelen van de recorders presteren ze over het algemeen weer 100%.
Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen de defecten op te sporen. De servicemanuals van Akai zijn keurig voorzien van DC waarden, die je op de print kunt meten. De (vermoedelijke) boosdoeners kun je dan snel in beeld krijgen en vervangen.
Het signaal volgen met een signal tracer kan natuurlijk ook.
Alle onderdelen vervangen is voor een amateur een hele klus, met natuurlijk altijd een risico dat er iets (anders) mis gaat...

Transistoren doormeten
Transistoren in eenvoudig cirquit zijn eenvoudig te controleren.
Bij een NPN-transistor heb je drie poten en drie spanningen.
De emitter moet (meestal) de laagste spanning weergeven, de collector heeft de hoogste spanning en de basis zit er ergens tussenin.
Maar de basisspanning is 0,65V bóven de emitter (dat is een gemiddelde waarde, dit kan 0,3 tot 1V zijn, afhankelijk van het type transistor, stroom, temperatuur, maar meestal tussen 0,6 en 0,7V).
Als je 5V aan de basis en 1V aan de emitter meet, is die transistor waarschijnlijk defect.
Al de basisspanning, dus de basisstroom, wijzigt, moet de collector- en/of emitterspanning ook veranderen. Als dit niet het geval is, kan de transistor ook defect zijn.
Als je niet weet of hij geleidt meet je de spanningsval over de collector-, basis- en emitterweerstanden indien gebruikt. Als de stroom door de basisweerstand 1 mA is, maar de spanningsval over de collectorweerstand nul volt is, is er iets mis.
Als emitter en collector dezelfde spanning geven en de basis nul, dan is er sprake van sluiting. (In de transistor, of  bv in het soldeerwerk).
Bij PNP transistoren is hetzelfde maar de emitter staat 0.6V boven de basis, de emitterspanning is hier het hoogst.

Bias: In de electrtonica is voor een goede opname, zonder veel bandruis, met een optimale signaal/ruisverhouding vooral de voormagnetisatie belangrijk.
Door een wisstroomoscillator word een bias stroom gegenereerd, die de tape voorbereid voor een goede geluidsregistratie.

In de opname techniek met analoge magneetband, zoals een tape deck, is dit een hoogfrequente stroom (100 KHz of zo) die bij opnemen door de opneemkop gestuurd wordt, samen met het op te nemen audio signaal.
Het resultaat is dat de magnetiseerbare deeltjes van de band even `flink door elkaar geschud worden` zodat ze goed op de juiste plaats komen te liggen.
In deze betekenis is de nederlandse vertaling `bijstroom`.

Bij een te lage bias stroom krijg je een opname met veel vervorming (komt door het band materiaal) en bij een te hoge bias stroom krijg je een te zwakke opname, vooral voor hoge tonen, want die worden direct na opnemen weer uitgewist.
De optimale bias verschilt dus ook per bandsoort.
Het wissen van een band gebeurt door zo`n zelfde bias stroom wat sterker toe te passen.
Alle magneetdeeltjes op de band gaan dan weer in de rustpositie liggen.

Meestal wordt deze wisselspanning ook tegelijkertijd op de wiskop gezet om de band te wissen.

Merkenoverzicht:
Akai Sony Philips Revox Tandberg Uher

-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-

Hoe ver moet je gaan?

Een stukje overpeinzing...
Sinds het begin van mijn bandrecorderhobby heb ik twee begrippen leren kennen:

AMHD (Alles Moet Het Doen)
en
Het begrip 'kapot-repareren'

Twee begrippen die denk ik wel voor zich spreken.
Alles moet werken is natuurlijk een mooi uitgangspunt.
Het ziet er (weer) uit als nieuw en het werkt ook als nieuw.

Een uitdaging die soms te mooi lijkt om waar te zijn en dit soms ook kan zijn.

Nooit meegemaakt?
Na elke reparatie ontstond een ander probleem.
De problemen werden steeds groter en ingewikkelder....
Aan het eind van de rit bleek het onbegonnen werk.

En dan bestaat ook nog zoiets als 'achteruit-repareren'.
Oftewel: Vervang alles maar waarvan je denkt dat het kapot zou kunnen zijn.
Met wat geluk is het probleem dan opgelost.
Inderdaad: geluk. Maar stel dat het defecte onderdeel het gevolg is van een ernstige storing elders?
Dan kun je toch beter eerst meten. Want meten is weten.

Soms kan het slim zijn met een bepaald resultaat vrede te hebben.
Als een apparaat van 50 jaar oud, weer voor 99% goed functioneert, is dat dan al niet een mooi resultaat?

Iets om op een regenachtige zondagochtend eens over na te denken....

-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-
 

Materiaal tips:
stofkwastje (gewoon goedkop verfkwastje)
wattenstaafjes
gebruik geen wasbenzine voor rubber!
spiritus voor veel doeleinden bruikbaar
wees zuinig met contactspray
wd40 helpt voort sommige reparaties. wees er zuinig mee en vermijd contact met rubber
kijk uit met magnetische schroevendraaiers bij de koppen
koppen reinigen met alcohol (drogist of apotheek)
dasty is een goede reiniger/vetoplosser, kan ook andere materialen aantasten. kijk dus uit.

Kortom:
Hoe je hem ook noemt: tapedeck taperecorder bandrecorder spoelendeck spoelenrecorder of reel to reel: het is en blijft een geweldig apparaat!
 


Een kleine blik in mijn werkplaatsje....

 



Akai VU meter

PHP Hits Count
 

<<HOME>>