|
In de S2 module luidt de opgave om, aan de hand van een concrete stedebouwkundige opgave, de verhoudingen te bepalen tussen de volgende begrippenparen:
Probleemstelling en opgave
A. netwerken en patronen
De twee primaire ingredienten van een stedebouwkundig ontwerp zijn patronen en netwerken. Beide ingredienten veronderstellen elkaar, vormen elkaars contramal. In de S2 module gaat het vooral om de vormgeving van de netwerken van openbare ruimten. Met de vormgeving van het netwerk dient te worden aangegeven welke gevolgen of mogelijkheden het nieuwe netwerk heeft voor de vorming van stedebouwkundige patronen, voor de mobiliteit, voor de ruimtelijke-functionele organisatie van de stad en voor de ontwikkeling van stedelijke processen.
B. historie en moderniteit
Uitgangspunt bij de ontwerpopgave in deze module is dat er sprake is van een gebied dat een eigen historie kent. Het gaat in de S2 module om een gebeid waar aan de enen kant de huidige, historisch gegroeidesituatie grosso mode een rem vormt voor een adequate aanpassing van het gebied aan moderne stedelijke processen; anderzijds kunnen bepaalde historisch structuren en elementen in het gebied van belang zijn vanwege de cultuurhistorische waarde of vanwege een potentieel vermogen van deze artefacten voor het generen van stedelijke dynamiek.
Na analyse van de historische ontwikkeling van het gebied, dient met het ontwerp gemotiveerd te worden welke rol historische structuren en elementen in de nieuwe situatie spelen (weemoed versus overmoed).
C. vorm en gebruik
In elk stedelijk gebeid waar 'iets' aan de hand is, kan een onderscheid gemaakt worden tussen ruimtelijke en functionele aspecten, of meer precies: er kan een onderscheid gemaakt worden tussen de fysieke vorm van de stedelijke ruimte en het gebruik van die ruimte. De vraag is wat de relatie tussen beide is: zowel de vorm als het gebruik kunnen zeer specifiek maar ook zeer neutraal zijn. Een stedelijke ruimte kan heel specifiek zijn vormgegeven terwijl tegelijkertijd sprake is van een zeer wisselend gebruik; maar ook kan het zo zijn dat een specifiek vormgegeven ruimte vergroeid is geraakt met een specifiek soort gebruik of een beperkt aantal soorten gebruik. Een stedelijke ruimte kan ook zeer neutraal van vorm zijn, dat wil zeggen niet essentieel afwijkend van de stedelijke ruimte elders in de stad, terwijl sprake is van een zeer specifiek gebruik, of juist van een wisseld en gevarieerd gebruik.
In de S2 module dient aangegeven te worden welke verhouding tussen vorm en gebruik wordt nagestreeft en welke middelen daarvoor worden ingezet.
D. regulering en flexibiliteit
Aangezien stedebouween zaak van de lange duur is, is er altijd sprake van een zekere mate van onzekerheid ten aanzien van de uiteindelijke realisering van het ontwerp en het effectieve gebruik van de nieuw ontworpen ruimte. Enerzijds verondersteldt een stedebouwkundig plan dat er 'iets' geregeld is en als kwaliteit vastgelegd wordt. Anderzijds heeft een stedebouwkundig ontwerp weinig kansen als er niet een zeker mate van flexibiliteit is ingebouwd.
Aangegeven dient te worden welke relatie tussen regulering en flexibiliteit met het ontwerp wordt nagestreeft; welke aspecten worden 'open' gelaten en waaraan of waarmee wordt houvast geboden voor toekomstige ontwikkelingen.
E. hoog en laag schaalniveau
Onderdelen van het stedelijk netwerk spelen veeal op meerdere schaalniveaus tegelijk een rol. Een winkelstraat kan op een wijk- of stadsdeelniveau een functie als centrum hebben, terwijl diezelfde straat op stedelijk niveau een functie als route voor doorgaand verkeer kan vervullen. Beide functies kunnen elkaar versterken, maar ze kunnen ook met elkaar in conflict komen. Wijzingen in de structuur en de vormgeving van het netwerk op het ene schaalniveau kunnen vergaande gevolgen hebben voor de structuur op het andere schaalniveau. Met het ontwerp in de S2 module dient aangegeven te worden welke betekenis een concreet onderdeel van het netwerk heeft op het schaalniveau met R=500 m (de situatie) en welke betekenis hetzelfde deel heeft op schaalniveau met R=5 km (stedelijke context).
Bovenstaande begrippenparen worden in de S2 module toegespitst op een plangebied waarin sprake is van processen van fysieke en ruimtelijk-functionele slijtage. De opgave behelst het ontwerpen van een nieuwe stedebouwkundige strucy=tuur voor het gebied. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan:
- de structuur en vormgeving van het netwerk in het plangebied (R=500 m, openbare ruimte);
- de structuur en vormgeving van het netwerk op de schaal van de stad (R=5 km, deel van de stadsplattegrond);
- de patroonvorming in het te transformeren gebied;
- de mate van flexibiliteit in het gehele gebied op de langere termijn;
- de mogelijkheden m.b.t. de ruimtelijk-functionele organisatie van het plangebied;
- de vraag in hoeverre het zinvol is specifieke historische structuren en artefacten te handhaven, te reconstrueren, te transformeren of te elimineren.
Locatie
De opgave heeft betrekking op een stedelijk gebied waarin ingrijpende veranderings-processen gaande zijn. Door vertrek van de bedrijvigheid en het onbruik raken van infrastructurele voorzieningen (havens, spoorwegen) zijn in veel steden zogenaamde 'stedelijke leegtes' ontstaan; gebieden die om een nieuwe bestemming vragen. Hoewel deze gebieden op zichzelf beperkt van omvang zijn, kan de ruimtelijke herinrichting grote consequenties hebben voor de ruimtelijke structuur van de stad als geheel en voor de positie van de stad in een grotere stadsgewestelijke context. Dit is ook het geval bij het gebied dat in deze S2 module centraal staat: de terreinen van de Scheldewerf in Vlissingen.
Het was zeer belangrijk om een morfologisch onderzoek te doen naar Vlissingen en de locatie om zo een ontwerpopgave te kunnen opstellen. Hoe is de stad gegroeid en welke functieveranderingen zijn er door de jaren heen gebeurt. Het is essentieel om deze aspecten onder ogen zien om zo een beter beeld te krijgen van de veranderingen van een stad. De haven in Vlissingen heeft een zeer prominente en dominante plaats in het straatbeeld en vorming van de stad gekend door de jaren heen.
Morfologische Analyse Vlissingen in 1680
Vlissingen is een zeer welvarend centrum van de (haring)visserij, handel en scheep-vaart, kaapvaart en slavenhandel.
Vele vestigingswerken om strategische ligging te verdedigen.
8000 inwoners
Morfologische Analyse Vlissingen in 1812
Vlissingen werd onder Napoleon een vestigingsstad. Engelsen richten enorme schade aan om dit te verkomen. Later werd er om de stad een gracht gelegd en eromheen hoornwerken en forten.
4700 inwoners
Morfologische Analyse Vlissingen in 1850
De werkgelegenheid kreeg een impuls door het terugkeren van het Loodswezen en de vestiging van de Marinewerf. Haven- en industrie breiden zich uit in het noorden en oosten van de stad.
10.000 inwoners
Morfologische Analyse Vlissingen in 1875
Spoorweg Roosendaal-Vlissingen. Kanaal door Walcheren naar Middelburg. Dit was de aanzet tot grote havenuitbreiding oostelijk van de bestaande havens. Aanleg scheepswerf op Schelde terrein.
19000 inwoners
Morfologische Analyse Vlissingen in 1912
Toeristische impuls door badhuis en aanleg stranden en boulevard.
Aanleg verbindingsstraat tussen stad en badplaats, gevolg uitbreiding woonwijken voor arbeiders. Dempen havens in stad door gevolg van overstroming.
Morfologische Analyse Vlissingen in 1946
Ontwikkeling van de stad kwam abrupt een eind door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Grote schade aan de binnenstad. Weder-opbouw binnensrad en nieuwbouw voor arbeiders. Havenindustrie gestagneerd.
Morfologische Analyse Vlissingen in 1970
Ontwikkeling zeehaven- en industrie-gebied Vlissingen-Oost door toedoen van maatschappij De Schelde. Vlissingen-Oost wordt economische motor van midden-Zeeland. Voor Vlissingen mogelijk einde van in de13e eeuw begonnen havenontwikkeling.
Morfologische Analyse Vlissingen in 2000
Grootschalige havenindustrie verdwenen uit Vlissingen. Scheldegebied gebruikt voor klein-schalige scheepsbouw en reparatie. Nieuwe invulling zeer goed mogelijk.
 |
|
