1.2 I have a 'Memex'

 

Vannevar Bush was net als Apollinaire een voorvechter van verregaande machinering en net als de Franse dichter ontvouwde hij zijn ideeën daarover aan het einde van een oorlog, in zijn geval de Tweede Wereldoorlog. Het artikel As We May Think, dat in Juli 1945 voor het eerst verscheen in een uitgave van The Atlantic Monthly, is geen kunsttheoretische beschouwing maar eerder een blauwdruk voor een systeem dat Bush Memex heeft genoemd. De bedenker maakte zich zorgen over de immense hoeveelheid beschikbare informatie (in o.a. bibliotheken, overheidsorganen, et cetera), die niet alleen steeds groter werd, maar daardoor ook in toenemende mate onvindbaar. Om het groeiend aantal bronnen het hoofd te kunnen bieden ontwikkelde Bush een "mechanized private file and library"; in feite een tastbare uitbreiding van het menselijke geheugen (MEMory EXtension) (Bush, n.d., ¶6).

 

Had Apollinaire zich nog slechts voorgenomen om alleen de poëzie te machineren, Bush daarentegen pakte het minder bescheiden aan en presenteerde een methode om in potentie alle vormen van kennis op mechanische wijze te verwerken. Voor het apparaat dat hem voor ogen stond zou de microfilm in het bijzonder dienst kunnen doen, aangezien het de meeste compacte informatiedrager van zijn tijd was. De 'Memex' als zodanig is nooit met veel succes gebouwd, want tussen droom en daad stond een onmetelijke hoeveelheid microfilm in de weg, die toentertijd onmogelijk door één enkele machine kon worden behelst. Het systeem was weliswaar praktisch onuitvoerbaar, maar het concept van de ‘Memex' bleek revolutionair omdat het is gebaseerd op het principe van "associative indexing" (idem, ¶7). Hiermee probeerde Bush de menselijke manier van denken na te bootsen, door het natuurlijke proces van associatieve gedachten te vertalen naar een systeem waarbinnen elk document direct met elke andere willekeurige bron in verband kan worden gebracht. De gebruiker wordt zo in staat gesteld om zijn vermogen tot associëren rechtstreeks aan te wenden voor het leggen van verbanden tussen informatie-eenheden die achtereenvolgens deel gaan uitmaken van een persoonlijke trail; een denkbeeldig spoor dat in materie is neergeslagen.

 

Ondanks de praktische onuitvoerbaarheid van zijn machine verwachtte Bush veel heil van het concept 'Memex', waar meer visie in schuilde dan de schetsen van trage rotatiesystemen en plompe bedieningsmechanieken deden vermoeden:

 

It would be a brave man who would predict that such a process will always remain clumsy, slow, and faulty in detail. (Bush, n.d., ¶7)

 

Op dit werk is een Creative Commons Licentie van toepassing | Gerealiseerd door Design by Dumont.