Clickergebruik in afdeling C

Allereerst wil ik de heren Bert Antonisse en Ko Dieleman bedanken voor het delen van hun kennis tijdens het clickerseminar wat ze hielden bij Kringgroep Kennemerland. Er is een wereld voor ons geopend, en wij hebben nog elke dag en elke training plezier en profijt van de kennis die zij wilden delen!

Over het gebruik van de clicker tijdens pakwerk wordt in ons land nog niet veel geschreven. Heel jammer, want het is een prachtig hulpmiddel! Door de ervaringen die wij ondertussen hebben opgedaan wil ik op mijn beurt deze kennis delen met andere africhters. Dus bij deze een artikel over het gebruik van een clicker tijdens pakwerk:

Intro:

Hoewel er nog steeds gelachen wordt over het gebruik van een clicker in de africhting, wordt de clicker toch steeds populairder. Volgens de meeste africhters is een clicker een instrumentje wat je gebruikt om je hond kunstjes te leren, en kan deze onmogelijk werken bij de ‘echte’ honden, oftewel de werkhonden met enorm hoge driften. Gelukkig zijn er ook africhters die een methode eerst gaan uitproberen voordat ze er commentaar op leveren, en vele van deze africhters gaan langzaam maar zeker inzien dat de clicker juist wél werkt bij de hoog in drift staande werkhonden, zelfs tijdens pakwerk!

Want wat doe je nou precies met de clicker tijdens pakwerk: nadat de hond het gegeven commando uitvoert volgt de click en mag de hond bijten. Dit is even heel simpel en kort gezegd, maar zo werkt het wel.

Er wordt nu zelfs met het clickergebruik iets omgedraaid, ipv dat we de hond eerst leren bijten en dan pas leren luisteren, leert de hond nu dat hij pas mag bijten indien hij luistert. Een heel groot voordeel hiervan is dat we straks niet met stroombanden te werk hoeven gaan om door de hond zijn driften heen te komen en hem te laten luisteren. Zoals gezegd draaien we het bijtwerk en de gehoorzaamheid bij het gebruik van de clicker om, wat overigens niets ten koste gaat van de driften!

(Die blauwe is echt mijn favoriet! Nooit meer het probleem dat je per ongeluk aan de verkeerde kant zit met je duim.)

De opbouw van de jonge hond:

Als we nu eens kijken naar de opbouw van een jonge hond mbv de clicker dan gaat dit als volgt: de geleider komt met zijn jonge hond van ca 7 maanden al volgend het veld op. (Op die leeftijd kan een hond al uitstekend druk-vrij hebben leren volgen.)

De jonge hond heeft nog geen enkel besef van wat er gaat gebeuren, dus die geniet gewoon van een extra training en volgt keurig mee. De baas gaat ca 5/10 meter voor het verstek staan, waarin de PW verstopt zit met een bijtrol of lap. De jonge hond zit aan de voet en de geleider vraagt oogcontact. Na 1 seconde oogcontact volgt de click en direct komt de PW uit het verstek en begint de hond te jutten. Het kan zijn dat de jonge hond nog even verward is, “Waar blijft mijn beloning? Je had toch geclickt???” maar al snel valt het kwartje, net als bij iedere jonge hond. Ditzelfde verhaal doen we nog zo’n 2 keer overnieuw. Dus pakwerker uit zicht, geleider vraagt oogcontact, beloont dit met een click en dan komt de PW in actie. Het jutten gaat precies als bij de ‘traditionele’ methode. Dus de drift wordt net zo hoog opgebouwd als altijd.

http://www.zippyvideos.com/7842832876901596/devil_in_opbouw_clicken_voor_oogcontact

Na een paar van deze oefensessies zal de hond leren dat de extra training na het appél bestaat uit pakwerk. Dit is het moment dat de hond alvast vooruit wilt naar het verstek, en niet meer wilt volgen. Pakwerk is tenslotte nog spannender als volgen. Op het moment dat de hond het oogcontact tijdens het volgen verbreekt om naar het verstek te kunnen kijken draait de geleider zich direct om en loopt met de hond weg van het verstek. Zodra de hond weer correct volgt loopt de geleider weer richting het verstek. Weglopen van het verstek is al een straf opzich dus in principe zou er geen extra correctie hoeven/moeten volgen. De beloning is het opnieuw naderen naar het verstek bij correct volgen. Het héle grote voordeel van deze methode is dat je niet plotseling voor je ipo-1 examen de hond aan zijn verstand moet brengen dat hij het veld op moet vólgen, ipv al trekkend en sleurend het veld op mag stormen.

Lossen:

Terug naar het bijtwerk: dit jutwerk en de voorafgaande controle blijven we gewoon doen totdat de hond de juiste driften heeft opgebouwd en klaar is voor nieuwe pakwerkoefeningen. Dit zou kunnen zijn: het lossen en vervolgens een bewaking. En over het lossen wil ik meteen even een idiote opmerking om zeep helpen van anti-clicker africhters, de vaak gehoorde: ‘mijn hond lost echt niet op de clicker hoor!!’

Nee duh! Daar is de clicker ook absoluut niet voor bedoeld, mijn hond lost ook niet op de click. Ik zou hem dat kunnen aanleren, maar daar is de clicker echt niet voor bedoeld! De clicker is een markeersignaal wat aangeeft: nu doe je het goed, je mag je beloning hebben. Dus die opmerking slaat helemaal nergens op, en blijkt hoe weinig verstand deze mensen hebben van deze methode. Helaas geven ze er wel het grootste commentaar op en praten heel veel africhters gewoon achteloos met ze mee. Vooral in de knpv komt deze opmerking vaak boven water. Jammer jongens!!

Oke, over het lossen: het lossen moet de hond al beheersen. Hiermee kan men al beginnen op de leeftijd van 8 weken. (en dat is zeker een aanrader voor de honden die meer in zich hebben dan de gemiddelde hond, al kan een mindere hond net zo moeilijk lossen uiteraard.) Het lossen kan op een stress-vrije manier worden aangeleerd. Wij zijn in ieder geval groot fan van de apporteer/los methode van Dick Staal. De politiehondengeleider die het boekje heeft uitgebracht: Jong geleerd Oud gedaan.

Het laatste wat zou mogen gebeuren is dat de hond tijdens het pakwerk het lossen wordt bijgebracht. Dit veroorzaakt alleen maar stress en een zwaar lossende hond of een hond die onrustig wordt in zijn beet zodra de PW stil staat, of als de baas komt inlopen. Leren lossen gebeurt dus vóór het pakwerk en in verschillende driftniveaus. Het eerste lossen tijdens pakwerk gebeurt natuurlijk al als de hond de bijtrol heeft gewonnen. De hond staat met de buit bij de baas die de hond aait en prijst voor het winnen. Het aaien gebeurt met rustige lange halen, van schoft tot staart. Op die manier breng je rust in de hond. Rust is weer van groot belang voor succesvol lossen. Een hond die nog hoog in drift staat lost veel moeilijker. Het commando ‘Los’ wordt gegeven zonder enige vorm van dwang erbij. Ga absoluut niet de hond aan zijn nek optillen om hem te laten lossen, want dit zorgt ervoor dat de drift direct weer omhoog schiet. (Adrenaline!!) De hond zal dan direct weer klemmen met zijn kaken en het lossen-probleem is geboren.

Een video over beide manieren van lossen: (geluid loopt achter op de beelden)

http://www.zippyvideos.com/5234146896901506/het_lossen_van_de_mouw/

Zodra de hond heeft gelost kán de geleider de bijtrol wegschoppen, pakt de PW hem op en laat de hond meteen weer bijten. Dit alles moet snel gebeuren zodat de hond direct wordt beloond voor het lossen met opnieuw mogen bijten.

Als de hond nou heel makkelijk lost, kan de geleider de bijtrol naar de PW slingeren die hem vervolgens meeneemt het verstek in of de PW haalt zelf de bijtrol op terwijl de geleider de hond laat zitten.

Het lossen terwijl de PW de bijtrol nog vast heeft wordt ook vanuit rust gedaan. Laat de hond zitten terwijl hij nog aan de bijtrol hangt en aai met lange halen de rust erin. Dan het commando Los en direct na het lossen volgt een click, mag de hond weer bijten en dan volgt er een klein gevechtje of mag de hond meteen winnen.

De Bewaking:

Als het lossen ook nu erg makkelijk gaat kan er ook een korte bewaking plaatsvinden voordat er geclickt wordt. Eventueel houdt je de hond voor de zekerheid vast aan het tuig zodat hij niet kan inpitten. Op deze leeftijd willen we dat later voorkomen, op iets latere leeftijd kunnen we inpitten bestraffen door een time-out. (is zeer effectief!)

Help de hond in deze oefening door rustig het commando ‘Zit’ te herhalen.

Ook bij een blaffende bewaking kun je de hond lichtjes vasthouden bij het tuig of halsband en het (reeds bekende) commando ‘Luid’ geven. Voorkom inpitten!! Zelfs al kunnen we het inpitten straks eruit krijgen dmv de time-outs: voorkomen is veel beter dan genezen, zeker in de beginfase. Het is tenslotte ook niet eerlijk tegenover de hond om eerst iets toe te laten en het later te bestraffen.

Na een zeer korte bewaking volgt een click en het bijten. De tijd van het bewaken wordt in de komende trainingen heel rustig opgebouwd. Dan wil ik meteen nog iets uit de wereld helpen over clicker-gebruik tijdens pakwerk: volgens velen (die zelf geen eens een clicker gebruiken, of niet goed toepassen) zou de hond tijdens het pakwerk gaan omkijken om te kijken waar de click blijft. Een hond die goed wordt opgebouwd zal dit nooit doen!!! Doet hij dit wel dan is er óf geclickt voor het omkijken, óf is de oefening niet duidelijk of er wordt veel te snel doorgegaan naar de volgende stap. Maar ditzelfde zal net zo goed gebeuren zonder clicker. Nogmaals: een goed opgebouwde hond zal juist uiterst stabiel worden in zijn oefening! Mijn eigen duitse herder reu heeft een stille bewaking, en al gooi je (bij wijze van…) een bom naast hem neer, hij zal niet omkijken! Hij is volledig gefocussed op de pakwerker.

Dus wanneer de hond zijn bewakingsfases correct uitvoert gaan we voor afleiding zorgen. De geleider gaat zich meer bewegen rondom de hond. Denk er wel om dat er nu nog snel beloond moet worden tijdens de afleiding. Op een gegeven moment zul je merken dat de hond heel sterk wordt in zijn bewaking. Je kunt eromheen rennen, je kunt op je kop gaan staan, maar zijn bewaking zal hij niet onderbreken. Nu is het mooi dat ie tijdens veel afleiding zo sterk blijft in zijn bewaking, maar het punt is ook dat de hond went aan rumoer om hem heen. En wat is het geval op een examen/wedstrijd… publiek is vaak ver weg, en de hond zit soms best lang in zijn eentje te bewaken. Denk aan de bewaking na het afstandje. Eer je als geleider bij je hond bent, ben je aardig wat seconden verder. Doe dus ook regelmatig helemaal niets in de aanleerfase. Sta allemaal als bevroren: je zal merken dat dit een hele nieuwe situatie is voor de hond! Train het dus wel!

Inpitten en de time-out:

Terug naar de opbouw…

Over het (niet-) inpitten: als geleider ben je natuurlijk al met de pup bezig om te werken aan de buitdrift. Met een correcte buitdrift opbouw zal de hond dán al leren dat stilstaan afblijven betekent. Dit heeft enorm veel voordelen voor het pakwerk! De Drift-Focus- en Grip methode van Bernhard Flinks is hierbij een geweldige basis voor de jonge sport/praktijkhond.

Maar oké… inpitten kan dan alsnog voorkomen, juist omdat dit in principe zelfbelonend gedrag is. Dit gedrag bestraffen we met een No-Reward-Marker, oftewel een signaal wat het foute gedrag markeert gevolgd door een time-out. Deze time-out is ook zeer effectief voor honden die het veld opkomen om de pakwerker op te knappen. Honden die voor het echie gaan dus. De time-out kan er als volgt uitzien: de hond pit in tijdens de bewaking, de geleider zegt ‘Fout’ gevolgd door het commando ‘Af’. Ondertussen laat de pakwerker heel rustig de buit op de grond zakken en loopt weg, gaat dus uit zicht van de hond. (zorg dat de hond blijft liggen, en niet uitbreekt om de mouw te pakken, of erger: de onbeschermde pakwerker.) Na een korte pauze wordt de héle oefening weer opnieuw gedaan. Bij correct gedrag volgt een click. Wanneer deze aanpak consequent wordt uitgevoegd, zal blijken dat dit veel effectiever is dan de correcties met prikker of stroom. Een heel mooi voorbeeld kan ik geven van de enorme mechelse herder reu op onze club. Dit ‘beestje’ weegt even 43 kg (zonder een grammetje vet erop) en die kwam dus echt het verstek in om de pakwerker op te knappen. Diverse keren klapte hij zo hard het verstek in dat hij de pakwerker samen met het verstek tegen de grond veegde.

Om dit gedrag af te leren is er heel veel geweld gebruikt. Een enkele pakwerker had succes maar voor minder sterke of onervaren pakwerkers werdt dit gewoon gevaarlijk. De hond werdt link, en had steeds meer redenen om een pakwerker op te knappen.

Godzijdank raakte wij toen bekend met het gebruik van een clicker en de time-out tijdens pakwerk. Dit dankzij het clickerseminar van Bert Antonisse en Ko Dieleman bij kringgroep Kennemerland.

Daarna hebben wij van de 1 op de andere dag de training van deze hond helemaal omgegooid.

Dit ging als volgt: pakwerker gewoon in het verstek, geleider erbij en een 3^e persoon stuurde de hond. (Als de geleider zelf in het verstek stond, was de hond iets minder bruut met het ‘stellen en aanblaffen’.) Uiteraard beet hij direct in, alleen nu kreeg hij de No Reward Marker (NRM, oftewel het commando Fout wat reeds bekend was bij de hond) gevolgd door de time-out. De geleider liet de hond liggen en de pakwerker stapte heel rustig het verstek uit nadat hij zijn mouw had laten zakken. Heel belangrijk is dat de geleider nu op scherp staat, want we willen onze pakwerkers graag heel houden. Natuurlijk begreep de hond hier nog niets van, je zag dan ook enorme vraagtekens boven zijn kop verschijnen. Op deze manier zijn wij toen verder gegaan. Geen geweld meer, alleen maar de clicker en de NRM. Al snel zag je rust in de hond komen en kwam ook het moment dat hij voor het eerst schoon was in het verstek. Direct volgde de click en mocht hij de mouw hebben. De succesvolle uitvoeringen voerde al snel de bovenhand, dus werdt de lat iets hoger gelegd. De hond werdt nu eerst heel kort aangeroepen door de pakwerker die vervolgens weer zijn positie aannam in het verstek. Natuurlijk ging de hond nu de fout in, maar toen hij na de time-out op dezelfde manier opnieuw werdt gestuurd bleef hij wel schoon!

Het heeft wel enige maanden geduurd voordat de hond echt in 90 procent van de gevallen schoon was, maar na 2 jaar geweld te hebben gebruikt (zonder effect) kun je ook niet verwachten dat zo’n hond binnen enkele weken volledig schoon is. Misschien wel als je meerdere keren per week pakwerk doet, maar deze combinatie kon door omstandigheden vaak maar 1 keer per week, soms zelfs minder.

Foto’s van Devil die een Time-out krijgt na inpitten:

Na het inpitten werdt het commando Fout gegeven, en werdt Devil afgelegd. Tegelijkertijd doet de pakwerker de mouw af en loopt uit zicht van de hond. De hond blijft vervolgens enkele seconden liggen, waarna hij wordt opgehaald en de oefening overnieuw moet doen.

Wanneer de hond erg bekend is met de time-out die volgt na het commando Fout, kan het zijn dat hij terugkomt naar zijn baas om daar ‘zijn straf uit te liggen’. Dit is te zien in de volgende video. Maar kijk naar de lichaamshouding: geen gedrukt beeld bij de hond! Wel zie je altijd een ‘He shit’ moment bij de hond op het moment dat je Fout zegt.

Video Devil: inpitten gevolgd door Time-out:

http://www.zippyvideos.com/5780846066902986/verstekwerk_en_een_time_out/

Wanneer het gebruik van de time-out nu al vanaf de aanleerfase consequent wordt toegepast krijg je een hond die juist schoon wilt zijn in de bewakingsfase omdat hij anders zijn beloning misloopt. Dat is een hele andere benadering dan de hond die schoon moet zijn omdat hij anders een correctie oploopt. Het vervelende van correcties is dat de hond door zijn drift amper reageert op de correctie, misschien wordt hij er zelfs gefrustreerder van óf hij doet de oefening aangelijnd correct maar zodra hij de vrijheid voelt gaat ie alsnog zijn gang. Je ziet ook heel vaak dat de hond na enkele jaren nog steeds continu voor hetzelfde gecorrigeerd moet worden. Dat geeft toch wel aan dat de correcties dus niet effectief genoeg zijn.

Aanblaffen in het verstek:

Het aanblaffen in het verstek wordt ook heel zorgvuldig opgebouwd. Het stellen en aanblaffen kan de geleider ook al zelf geoefend hebben met een bijtrol, bijtkussen of mouw, met behulp van de clicker en de NRM natuurlijk, zodat je al een voorsprong hebt op deze oefening, waarbij het drift-level vrij hoog ligt. We beginnen natuurlijk kort in het verstek. We zetten de hond voor de pakwerker en geven het reeds bekende commando ‘Luid’. Na enkele blafjes wordt er al beloond. Ditzelfde blijven we herhalen tot de hond vlot en aanhoudend blaft. Dan gaan we de hond vanaf ca een halve meter het verstek insturen, dan vanaf een meter en zo gaan we steeds verder bij het verstek vandaan. Laat de hond vooral zelfstandig aanblaffen. Het is aardig van de pakwerker als ie de hond helpt in het aanblaffen maar de hond moet zelf het werk doen. Ook nu zorgen dat de hond strak is in zijn bewaking voordat we hem de eerste keer aan de voet roepen.

Aan de voet roepen:

Het aan de voet roepen bij de buit vandaan kan de geleider allang geoefend hebben tijdens het appél. Laat de hond maar focussen op zijn bal of bijtrol en roepen hem dan aan de voet. Help rustig mee met de lijn: het zelfstandig en snel aan de voet komen komt wel wanneer de hond heeft geleerd dat hij alsnog de beloning mag pakken als hij aan de voet is gekomen. Ook nu met pakwerk wordt er direct geclickt wanneer de hond aan de voet zit. De lijnhulp helpt de hond hierbij. Snelheid is nu nog niet van belang, dat komt vanzelf, maar het correct aan de voet zitten wel. Dus enige handigheid met het aan de voet zetten van de hond is wel vereist. Laat eventueel een ander persoon helpen. Denk erom dat de begeleid moet worden, het is absoluut niet nodig om de hond handhandig aan de voet te zetten! Ikzelf liep tegen het punt aan dat mijn hond na 1 keer al zelfstandig achteruit ging omdat dat hem die click + bijten had opgeleverd. De hond moet door ervaring leren dat zoiets niet beloond wordt, maar na het commando wel! Variatie wordt nu belangrijk, dus de ene keer mag de hond tijdens het aanblaffen bijten, de andere keer wordt hij er al volgend weggehaald en weer een andere keer wordt hij aan de voet geroepen, waarbij hij de ene keer wordt beloond met click + bijten en de andere keer moet hij blijven zitten en wordt de pakwerker uit het verstek gestuurd.

Het volgwerk tussen de oefeningen door kun je belonen met de click + bijten, of zelf door de bal of bijtrol te voorschijn te halen. Of je gebruikt de NRM gevolgd door een time-out wanneer de hond het volgwerk niet goed uitvoert.

In de eerste 2 situaties spreek je van een positieve beloning (je voegt iets toe) en in het laatste geval spreek je van negatieve straf. (De beloning wordt ontnomen.)

Zijtransport:

Zijtransport is ook zo’n leuke oefening die je perfect met de NRM kan aanleren. (Net als het aanblaffen en het bewaken is dit ook weer zo’n oefening die een ervaren geleider thuis al kan trainen. Zie mijn artikel over zelf pakwerken met je hond.)

Ondanks dat de hond schoon is in het verstek en ondanks de controle-oefeningen (zie bovenstaand artikel) zul je misschien merken dat de hond nu met het zijtransport ineens sterk de neiging heeft om in te pitten. Dit is niet vreemd: ten eerste staat de hond nu aan de zijkant van de mouw wat voor hem heel anders is dan dat hij ervoor staat (hij heeft immers geleerd dat hij aan de voorkant niet mag inpitten, maar over de zijkant is nooit iets gezegd) en ten tweede is er nu meer actie als tijdens de bewaking, transport wordt immers al lopende uitgevoerd.

Het inpitten bestraf je gewoon met een time-out, dit is de snelste manier om hem schoon te krijgen. Beloon een mooie bewaking met je stem, maar wees er voorzichtig mee. Ikzelf ben ook wel eens wat te enthousiast wat al snel wordt opgevat als ‘joepie, ik mag bijten’.

Als de hond van nature veel drift heeft hoef je weinig te belonen met bijten, gewoon een enkele keer om de hond te belonen voor het goede werk. Een minder drift-volle hond moet je misschien regelmatig laten bijten. Ik zeg ‘misschien’ omdat ik geen ervaring heb met deze methode bij minder drift-volle honden. De honden waarbij wij momenteel deze methode toepassen hebben uit zichzelf een sterke drang naar de pakwerker, met dezelfde sterke bewakingsdriften.

Rugtransport:

Bij rugtransport kun je ook clicken, en wel op het moment dat de hond de juiste positie naast de geleider heeft. Houdt er rekening mee dat een hond een sneller reactievermogen heeft als een mens, dus zorg óf voor een grotere afstand tussen de hond en de pakwerker, of houdt de hond een tel tegen. Denk er in het laatste geval om dat je géén spanning op de lijn zet vóórdat je clickt.

Tot zover mijn artikel over clickergebruik in afdeling C.

Vragen, opmerkingen of commentaar mag altijd doorgemaild worden!

Ook ervaringen uitwisselen over deze methode vind ik hartstikke leuk!

(Dit artikel is nog overigens nog niet helemaal af, er moeten nog wat foto's ed bij geplaatst worden. Ook kan het voorkomen dat er dingen worden aangepast, we staan immers niet stil wat betreft kennis/ervaring opdoen)

© Saskia Stark.

 Top