klassificatie van de naam

De familienaam ‘Gaens’  is meest waarschijnlijk, wat betreft onze stamlijn, een zogeheten patroniem (of matroniem). Dat wil zeggen dat hij is afgeleid van de naam van de vader of moeder. De oudste schrijfwijze van de naam in de omgeving van Alken, destijds deel uitmakend van het Prinsbisdom Luik, was  ‘Gaentz’. ‘tz’ was een achtervoegsel dat in het Nederlands frequent voorkwam met als betekenis ‘zoon van’. In de omgeving van de stad Luik werd de familienaam ‘Gaen’, gezien dergelijke achtervoegsels in het Frans niet gebruikelijk waren.

 

oorspronkelijke naam

De naam vanwaar men bij het ontstaan in de 12de eeuw (periode waarin de bijnamen ontstonden) van de familienaam Gaens vertrok, was dus ‘Gaen’ of een gelijkende naam. Dit was zeker geen frequent voorkomende naam in die tijd en in de streek. ‘Gaene’ en ‘Ganne’ waren afgeleiden van de naam ‘Johanna’. Naar analogie zou ‘Gaen’ afgeleid kunnen zijn van ‘Johannes’ (Jan, Jean).

 

oude vermeldingen (voor)naam

De eerste stap op weg naar een etymologie van een naam bestaat uit het verzamelen van zoveel mogelijk vermeldingen van die naam door de tijd heen. Volgen we die vermeldingen in de tijd, dan krijgen we het volgende beeld:

        

4de eeuw        Gaienne (Gaiana), martelaar in Armenie (later heilig verklaard)

   eeuw         Gaien (Gaianus), martelaar in Illyrie (later heilig verklaard)

   eeuw         Gan (Godo), abt in Brie (later heilig verklaard)

Anno 1358        Gaeyen, naam in de grafelijke heerlijkheid van Holland

Anno 1597       overlijden van Gaene (Joanna) de Jonghe te Lauwe

 

oudste vermeldingen (familie)naam

Volgen we die vermeldingen in de omgeving in de tijd, dan krijgen we het volgende beeld:

        

Anno 1391              Gerardus en Johannes Gaents

Anno 1399              Heinric Gaents

Anno 1430-1442      … Gaentz (8-tal personen) in Alken

Anno 1447              Cloes Gaen, als laat verbonden aan de abdij te Boirs

Anno 1457-heden     … Gaens (honderden personen) in Alken, Wellen en omstreken

Anno 1590              Hans Gaens afkomstig van Schoten is soldaat en huwt te Heusden (NL)

Anno 1575-heden     Lieven Gaens is stamvader van huidige tak ‘van Gaans’ (Noord-Brabant, NL)

Anno 1480-1710      Gaen, Gaene en Gaenne te Luik en omstreken

Anno 1684              Joannes Gaen wordt in de adelstand verheven : ‘de’ Gaen

 

oudste vermeldingen aanverwante (familie)naam

Andere takken en varianten van de familienaam ‘Gaens’ hebben niet dezelfde oorsprong en ook niet noodzakelijk dezelfde klassificatie van oorsprong:

 

Anno 1145     Johann(es) Gans, ridder die zich na de kruistochten in de omgeving van Brandenburg

vestigde. Zijn adellijk nageslacht droeg de naam Gans, Edle Herren zu Pütlitz en

loopt tot de 20ste eeuw. Hun zegel en wapenschild bevat de afbeelding van een

gans, hun voormalige burcht heette ‘de Gaenseburg’

Anno 1245     Waltero Gans - Harelbeke (Debrabandere. 1980,63).

Anno 1276     Lammeking Ganne leefde in Calais, oorsprong van stam Gann in Engeland

Anno 1285     Gerardus Gans is inwoner van Beek

Anno 1450     Willem Gaij(e) is chirurgijn in de Breda

Anno 1489     Simon Loijson de Genestre, dit le Gaent, stamvader van Dergent

Anno 1575     Gans, joodse lijn, ontstaan in Frankfurt, genoemd naar de naam hun woning

Anno 1500     Gaedemanszoon/Gaijmans, stam in Nederland

Anna 1575     Ganss, later Gans, stam met oorsprong in Umstatt (D), later verspreid via Nederland naar

de VS

Anno 1575     Gaen(e), stam in Somerset Engeland

Anno 1625     Gaen(e), stam in Schotland

Anno 1600     de Ga(e)n(s), stam in Duinkerke en omgeving