De familienaam ‘Gaens’ is meest waarschijnlijk, wat betreft onze
stamlijn, een zogeheten patroniem (of matroniem). Dat wil zeggen dat
hij is afgeleid van de naam van de vader of moeder. De oudste schrijfwijze
van de naam in de omgeving van Alken, destijds deel uitmakend van het
Prinsbisdom Luik, was ‘Gaentz’.
‘tz’ was een achtervoegsel dat in het Nederlands frequent voorkwam met als
betekenis ‘zoon van’. In de omgeving van de stad Luik werd de familienaam
‘Gaen’, gezien dergelijke achtervoegsels in het Frans niet gebruikelijk
waren. De naam vanwaar men bij het ontstaan in de 12de
eeuw (periode waarin de bijnamen ontstonden) van de familienaam Gaens
vertrok, was dus ‘Gaen’ of een gelijkende naam. Dit was zeker geen frequent
voorkomende naam in die tijd en in de streek. ‘Gaene’ en ‘Ganne’ waren
afgeleiden van de naam ‘Johanna’. Naar analogie zou ‘Gaen’ afgeleid
kunnen zijn van ‘Johannes’ (Jan, Jean). De eerste stap op weg naar een etymologie
van een naam bestaat uit het verzamelen van zoveel mogelijk vermeldingen
van die naam door de tijd heen. Volgen we die vermeldingen in de tijd, dan
krijgen we het volgende beeld: 4de eeuw Gaienne (Gaiana),
martelaar in Armenie (later heilig verklaard) … eeuw Gaien
(Gaianus), martelaar in Illyrie (later heilig verklaard) … eeuw Gan
(Godo), abt in Brie (later heilig verklaard) Anno 1358 Gaeyen, naam in de grafelijke
heerlijkheid van Holland Anno 1597
overlijden van Gaene
(Joanna) de Jonghe te Lauwe Volgen we die vermeldingen in de omgeving
in de tijd, dan krijgen we het volgende beeld: Anno 1391 Gerardus en Johannes Gaents Anno 1399 Heinric Gaents Anno 1430-1442 … Gaentz (8-tal personen) in Alken Anno 1447 Cloes
Gaen, als laat verbonden aan de abdij te Boirs Anno 1457-heden … Gaens (honderden personen) in Alken, Wellen en omstreken Anno 1590 Hans
Gaens afkomstig van Schoten is soldaat en huwt te Heusden (NL) Anno 1575-heden Lieven Gaens is stamvader van huidige tak ‘van Gaans’
(Noord-Brabant, NL) Anno 1480-1710 Gaen, Gaene en Gaenne te Luik en omstreken Anno 1684 Joannes
Gaen wordt in de adelstand verheven : ‘de’ Gaen Andere takken en varianten van de
familienaam ‘Gaens’ hebben niet dezelfde oorsprong en ook niet noodzakelijk
dezelfde klassificatie van oorsprong: Anno 1145 Johann(es)
Gans, ridder die zich na de kruistochten in de omgeving van Brandenburg vestigde. Zijn adellijk nageslacht droeg de naam Gans, Edle
Herren zu Pütlitz en loopt tot de
20ste eeuw. Hun zegel en wapenschild bevat de afbeelding van een gans, hun voormalige burcht heette ‘de Gaenseburg’ Anno 1245 Waltero
Gans - Harelbeke (Debrabandere. 1980,63). Anno 1276 Lammeking
Ganne leefde in Calais, oorsprong van stam Gann in Engeland Anno 1285 Gerardus
Gans is inwoner van Beek Anno 1450 Willem
Gaij(e) is chirurgijn in de Breda Anno 1489 Simon
Loijson de Genestre, dit le Gaent, stamvader
van Dergent Anno 1575 Gans,
joodse lijn, ontstaan in Frankfurt, genoemd naar de naam hun woning Anno 1500 Gaedemanszoon/Gaijmans,
stam in Nederland Anna 1575 Ganss,
later Gans, stam met oorsprong in Umstatt (D), later verspreid via
Nederland naar de VS Anno 1575 Gaen(e),
stam in Somerset Engeland Anno 1625 Gaen(e), stam in Schotland Anno 1600 de
Ga(e)n(s), stam in Duinkerke en omgeving
klassificatie van de naam
oorspronkelijke naam
oude vermeldingen (voor)naam
oudste vermeldingen (familie)naam
oudste vermeldingen aanverwante (familie)naam