Anarchie aan de Slingerweg
Door Bas Kock

Vrijdag 19 maart 2004 - BREDA - De groep daklozen voor de gehavende gebruikersruimte aan de Slingerweg laat er geen onduidelijkheid over bestaan: "Wie aan Ad de Leeuw komt, komt aan ons."

Bij de ingang van het lokaal van Opvang 't IJ is slechts een deel van de ravage te zien: een vernielde poort en een kapotte ruit in de voordeur.
(Foto Johan van Gurp)

Woensdagochtend, half elf. Opvang 't IJ likt de wonden na een nacht en een ochtend vol vernielingen, bedreigingen, diefstallen en een zelfmoordpoging. Terwijl een agent een oogje in het zeil houdt, glasscherven bijeen worden geveegd en een medewerker een stoeptegel naar buiten gooit die vannacht door een raam naar binnen vloog, vertellen de verslaafden woedend hun verhaal. "Het is zó smerig wat ze Ad hebben geflikt", zegt Ronald. "Terwijl ze hem op het Stadskantoor ontsloegen, hebben ze hier achter z'n rug om de sloten verwisseld zodat hij er niet meer in kon."

Eén van de daklozen toont een dossiermap, verborgen in zijn tas. Vanochtend gestolen uit het kantoor van de gebruikersruimte. "Ik wil niet dat deze in handen komt van Kentron. Die vertrouw ik niet."

Veel daklozen dragen Ad en zijn vrouw op handen. "Ik vertrouw Ad meer dan heel de rest van de wereld", zegt dakloze Elise. Door hun ontslag en dat van de twee andere ID-medewerkers van Stichting 2000 sloeg de vlam in de toch al gespannen Bredase daklozenwereld volledig in de pan.

Wars van regels

De populariteit van De Leeuw en de zijnen laat zich eenvoudig verklaren. Net als de meeste verslaafden zijn de idealistische hulpverleners wars van regels, instanties, drempels en sancties. Van het schorsen van bezoekers die regels overtreden, heeft De Leeuw nooit iets moeten hebben. "Wij staan gewoon altijd voor ze klaar. We werken vanuit ons gevoel, met respect voor de mensen", zegt De Leeuw.

Toen zijn stichting vorig jaar aan de slag ging in het door Kentron/Novadic en SMO Breda gerunde IJ was een botsing tussen werkwijzen en visies onvermijdelijk, weet ook De Leeuw: "Ik wist dat dit er aan zat te komen." De drempelloosheid en straffeloosheid die De Leeuw in de gebruikersruimte hanteerde, mag hem op straat populair hebben gemaakt, volgens de instellingen maakte dat de situatie aan de Slingerweg onhoudbaar.

Bedreigingen, berovingen, overlast, mishandelingen en intimidaties waren er volgens directeur T. Eikenaar van SMO aan de orde van de dag. Hij zegt dat een kleine groep onhandelbare verslaafden de ruimte over dreigde te nemen: "Medewerkers werkten er onder levensbedreigende omstandigheden. Ook de doelgroep leed eronder."

De directie zag nog maar één oplossing: ontslag van de vier medewerkers van Stichting 2000. "Dat is op dit moment pijnlijk, maar uiteindelijk is het beter. Onze deur staat niet drempelloos open. Er moet professioneler gewerkt worden, met structuur en méér regels."

Het zijn juist die regels waar de daklozen die naast het gloednieuwe maar nu al omvergetrokken hek hun verhaal doen niets van moeten hebben: "De hele boel hier wordt gekliniseerd. Met hoge hekken en beveiligingsmensen. Krankzinnig."

Gespannen

De geweldsuitbarsting van gisterochtend komt niet uit de lucht vallen. Sinds de gebruikersruimte aan de Slingerweg vorig jaar zijn deuren opende zijn de verhoudingen tussen de daklozen en de hulpverlening gespannen. Daarnaast barstte er een strijd los tussen verslaafde en niet-verslaafde daklozen, met als dieptepunt de moordaanslag vorig jaar op twee junks, die aan de Slingerweg in een vuilcontainer op een haar na levend verbrandden. De kwestie rond het tentenkamp op het terrein van 't IJ, dat afgelopen dinsdag met behulp van de politie werd verwijderd, zette de verhoudingen tussen de daklozen en de hulpverlening nog eens extra op scherp.

De heftige reacties op zijn ontslag verbazen De Leeuw niets. "Al vind ik het jammer dat het zo uit de hand aan het lopen is. Dat brengt die jongens alleen maar dieper in de problemen."

Ook van de zelfmoordpoging van de 39-jarige dakloze vrouw staat De Leeuw niet te kijken: "Mijn vrouw en ik zijn als een vader en moeder voor hen. Als je de enige plek verliest waar je naar toe kunt, maakt dat je wanhopig. Het leven op straat is hard, zeker voor een vrouw."

Volgens Eikenaar bevestigt de gewelddadige opstand juist dat de vier medewerkers terecht zijn ontslagen. "Het bewijs ligt er. Als er een tegenslag is belanden we in een situatie van volledige anarchie en worden er troepen opgetrommeld die met breekijzers de boel kort en klein slaan."

Bredase daklozen in opstand
Door Bas Kock

Vrijdag 19 maart 2004 - BREDA - De verontwaardiging over het ontslag van vier hulpverleners heeft gisterochtend geleid tot een gewelddadige opstand onder Bredase daklozen. Ze sloegen de gebruikersruimte aan de Slingerweg kort en klein, plunderden de methadonkast en stalen de computer.
Het ontslag van de vier populaire hulpverleners maakte een 39-jarige dakloze vrouw dusdanig van streek dat ze op de rails voor een aanstormende trein ging staan. De vrouw brak alleen haar arm.

Medewerkers van de daklozenopvang zijn gisternacht volgens de directie telefonisch bedreigd. De zwervers versnipperden dossiers, poogden de brandkast te kraken en stalen volgens de directie ook spullen van elkaar.

De politie heeft nog geen aanhoudingen verricht. "Maar die komen er gegarandeerd", belooft een woordvoerder. De stemming aan de Slingerweg was gisterochtend grimmig en chaotisch. Op het Stadskantoor werd crisisberaad gehouden. Afgesproken werd dat de gebruikersruimte tot maandag gesloten blijft.

De ontslagen werknemers zijn in dienst van Stichting 2000, die in Breda sinds zeven jaar opvang biedt aan verslaafde daklozen. Voorheen gebeurde dat in de Verbeetenstraat, maar toen vorig jaar naast daklozenopvang 't IJ een gebruikersruimte de deuren opende, trok de stichting daar in. De bedoeling was dat de stichting zou opgaan in de Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) Breda en Kentron/Novadic, die samen 't IJ en de gebruikersruimte runnen. Stichting 2000 wordt echter per 1 mei geliquideerd.

Met name voorman Ad de Leeuw van Stichting 2000 wordt door daklozen op handen gedragen. Zijn ontslag sloeg in als een bom. Een met breekijzers en stenen gewapende groep daklozen drong de ruimte binnen. Ze stalen de computer 'om te voorkomen dat onze dossiers in handen van Kentron/Novadic vallen.

De Leeuw keurt het geweld af. Volgens directeur Eikenaar van SMO bewijst het geweld de juistheid van het besluit om niet met de stichting verder te gaan. "Een kleine groep verslaafden dreigde de boel over te nemen. We willen meer professionaliteit en met alle respect voor deze medewerkers, met hen lukte dat niet."

Heerkens: 'Tot hier en niet verder'
Door Bas Kock

Zaterdag 20 maart 2004 - BREDA - De plundering van de gebruikersruimte aan de Slingerweg afgelopen donderdag door boze daklozen staat niet op zich. Sinds de opening van de gebruikersruimte bij 't IJ stapelen de problemen zich op Voor wethouder Marja Heerkens (Sociale Zaken) is de grens bereikt: "Tot hier en niet verder."

Wethouder Marja Heerkens (PvdA) van Breda ziet ondanks alles wel verbetering in de opvang van daklozen.

(Foto: Johan van Gurp)

Het is voortdurend hommeles aan de Slingerweg, sinds de gebruikersruimte bij 't IJ vorig jaar haar deuren opende. Niet-verslaafde daklozen kunnen niet door één deur met junks, de doelgroep kan het niet vinden met 't IJ en Kentron/Novadic en die instanties op hun beurt kunnen weer niet met elkáár overweg. En dat terwijl Breda de afgelopen jaren tónnen extra in 't IJ heeft geïnvesteerd.

"Je moet de instanties de tijd geven. Er zijn veel nieuwe mensen bijgekomen, er zijn mensen met pensioen gegaan en er is veel gebeurd.

Je kunt steeds naar het verleden kijken en oude koeien uit de sloot halen. We weten nu welke stappen we moeten nemen."

Dus de daklozenstrijd en de dreigende sluiting van 't IJ vorig jaar, en meer recentelijk de kwestie rond het tentenkamp en de gewelddadige opstand aan de Slingerweg moeten we scharen onder de categorie 'beginnersfoutjes'?

"De instellingen hebben elkaar blijkbaar vanaf de start onvoldoende gevonden. Vanaf het begin waren er geen duidelijke regels. De doelgroep probeert daar gebruik van te maken. Inmiddels zie ik dat er veel stappen zijn gezet. Ik zie duidelijke verbeteringen."

Moet de wethouder niet eens stevig met de vuist op tafel staan?

"We hébben stevig met de instanties om de tafel gezeten. En hebben we gezegd: tot hier en niet verder. Iedereen in de top van de organisaties is er inmiddels van doordrongen dat het zo niet langer kan."

Wat moet er precies gebeuren?

"We willen dat er een opvang komt met duidelijke regels en één aansturing, zoals die er ook zijn in andere steden. We willen een professionele aanpak met oog voor de veiligheid van het personeel. Dat is erg belangrijk, die mensen hebben heel veel over zich heen gekregen. We wisten al enige tijd dar in de gebruikersruimte dingen gebeurden die niet door de beugel konden."

Wanneer trekt u de conclusie dat het een slecht idee was om de gebruikersruimte en de daklozenopvang in één gebouw te vestigen en draait u die beslissing terug?

"Niet. De combinatie van daklozenopvang en gebruikersruimte levert juist meerwaarde op. Als het in andere steden kan, kan het ook in Breda. Het probleem was dat de sfeer van de Verbeetenstraat te veel werd doorgezet in de gebruikersruimte. Dat is nu afgelopen."

Volgens directeur Ton Eikenaar van de stichting Stichting Maatschappelijke Opvang dreigde een groep onhandelbare verslaafden de gebruikersruimte over te nemen. Moet je zo'n groep opvang blijven bieden?

"Wij willen stevige en duidelijke zorg bieden, maar wel tot een zekere grens. Er zitten er een paar bij die zich niet aan de regels houden. Die zullen niet meer welkom zijn."