Delft

Stad van het Delftsblauw

Delft is o.a. bekent door z'n aardewerk het Delftsblauw.

Imitatie-porselein

In 1602 maakt Nederland kennis met porselein uit China. Dit wordt zo populair dat het een grote concurrent wordt voor plateelbakkers. Om hun bedrijf te redden imiteren zij het porselein en creëren het Delftse aardewerk. Ook al gebruiken Delftse plateelbakkers het woord ‘porceleyn’ graag voor het product dat ze maken, technisch gezien klopt dat niet.

Porselein is gemaakt van porseleinaarde, Delfts aardewerk is gemaakt van een kleimengsel dat na het bakken bedekt is met tinglazuur. Delfts aardewerk heeft altijd een goede naam gehad. Burgers van stand hadden fraaie vazen en dekselpotten op de kast staan; schotelgoed stond op de schouw en tegels sierden de wand. Wie het zich kon permitteren richtte met zijn collectie een pronkkamer in. In de beginjaren is de invloed van de Hollandse schilderkunst goed zichtbaar op de producten. Vooral bijbelscénes zijn in trek. Omdat Chinees porselein populair is, imiteren plateelschilders Oosterse voorstellingen. In de 18de eeuw komen er allerlei veelkleurige beeldjes op de markt.

Stad van de Oranjes

Op 14 november 1572 neemt Willem van Oranje zijn intrek in het Sint-Agathaklooster of Prinsenhof in Delft.

Dit is het begin van een band tussen de Oranjes en Delft die nu nog bestaat.

In de loop der eeuwen hebben Oranjes in Delft gewoond, zijn ze hier getrouwd en bijgezet.

Niet voor niets krijgt Delft de bijnaam Prinsenstad.

De bekendste tekenen hiervan zijn het praalgraf en de grafkelder in de Nieuwe Kerk en het Prinsenhof, waar de Vader des Vaderlands vermoord is.

Maar Delft en Oranje is niet alleen historie: in 2004 is dat wel gebleken met de bijzetting van koningin Juliana en later van Prins Bernard en Prins Claus en de huwelijksvoltrekking tussen prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit.

Vader des Vaderlands, Willem de Zwijger, prins van Oranje:

er zijn weinig personen in de Nederlandse geschiedenis die zo tot de verbeelding spreken als Willem van Oranje (1533-1584).

Hij wordt geboren in het Duitse plaatsje Dillenburg en erft op zijn elfde het Franse prinsdom Orange en bezittingen in Holland.

Later wordt hij leider in de strijd tegen de Spaanse overheersing en vecht hij voor onder andere godsdienstvrijheid.

De welbespraakte edele wordt De Zwijger genoemd omdat hij nooit het achterste van zijn tong laat zien.

Zijn tolerantie is opvallend in een tijd dat mensen vermoord worden om hun overtuiging.

Cynisch genoeg is hij zelf hiervan het slachtoffer geworden.

De vrouwen van de Prins,

Willem van Oranje is vier keer getrouwd geweest.

Op zijn achttiende trouwt hij met Anna van Egmond. Zij overlijdt in 1558.

Anna van Saksen wordt zijn vrouw in 1561. Deze dame is echter humeurig en ontrouw. Dit huwelijk loopt uit op een echtscheiding.

In 1575 verbindt de prins zich met Charlotte de Bourbon. Zij is wél toegewijd en verzorgd Willem na een aanslag in 1582. Hij geneest, maar zij heeft dan zoveel van haar krachten gevergd dat zij overlijdt.

Een jaar later huwt Willem Louise de Coligny. Zij overleeft hem en sterft in 1620.

Uit zijn vier huwelijken krijgt de Vader des Vaderlands twaalf kinderen. Verder is een zoon uit zijn buitenechtelijke relatie met Eva Elinx bekend.

Moord op de Prins,

In 1572 betrekt Willem van Oranje het Sint-Agathaklooster, dat omgedoopt wordt tot Prinsenhof.

Hij kiest voor Delft omdat dat een van de best verdedigbare steden van Holland is.

De bekendste gebeurtenis uit de geschiedenis van het Prinsenhof is ongetwijfeld de moord op Willem van Oranje.

De Spaanse koning Filips II heeft de prins in 1580 vogelvrij verklaard.

Hij looft vijfentwintigduizend gouden kronen uit aan degene die hem vermoord.

Na een aantal mislukte aanslagen waagt Balthasar Gerards een poging.

Hij koopt twee pistolen en schiet de prins neer op de trap vlakbij de eetkamer.

Voordat de Vader des Vaderlands zijn laatste adem uitblaast zei hij in het Frans: ‘Mijn God, mijn God, heb medelijden met mij en met dit arme volk.’

De twee kogelgaten zijn nog steeds zichtbaar in het huidige museum Het Prinsenhof.

Trouw tot in den dood’,

Na zijn dood in 1584 wordt Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk in Delft bijgezet.

Eerst krijgt hij een sober grafmonument, maar na een aantal jaren vindt men dat te weinig eer voor de Vader des Vaderlands.

De Amsterdamse architect en beeldhouwer Hendrick de Keyser krijgt in 1614 de opdracht een nieuw grafmonument te ontwerpen.

Hij maakt een overkapping, gedragen door zuilen, met daaronder een marmeren beeld van de prins op zijn doodsbed.

Bij zijn voeten ligt zijn hondje, dat volgens overlevering niet meer at na de dood van zijn baas. Hij is het symbool voor trouw tot in de dood.

Aan de voorkant staat een bronzen beeld van Oranje als krijgsheer.

Aan het voeteneinde een vrouwelijke engel die de roem van de overledene uitbazuint. Dit beeld rust met zijn tweeduizend kilo op de tenen van de linkervoet.

Tussen 1996 en 2001 werd het mausoleum grondig gerestaureerd omdat het marmer was aangetast door zout.

Laatste rustplaats Oranjes,

Dat Delft de laatste rustplaats van de Oranjes zou worden, was oorspronkelijk niet de bedoeling.

Breda was traditiegetrouw de begraafplaats van de leden van het geslacht Nassau. Omdat deze plaats door de Spanjaarden bezet was in de tijd dat Willem van Oranje stierf, viel de keuze op Delft.

Dit was ook het geval toen diens zoon en opvolger Maurits overleed.

Frederik Hendrik, plaatsvervanger van Maurits, koos echter bewust voor Delft. Hiermee werd de familietraditie een feit.

In 1821 werd de grafkelder in de Nieuwe Kerk uitgebreid en verhoogd. Een smalle trap naast het grafmonument van Willem van Oranje gaf toegang tot de kelder.

Bij de restauratie van de kerk rond 1920 is besloten een nieuwe, mooiere entree te maken in het koor. Deze trap wordt afgesloten met een grote stenen plaat waarop het wapen van het vorstenhuis gebeiteld is.

Bijzetting koningin Wilhelmina (1880 - 1962)

Op 8 december 1962 wordt prinses Wilhelmina (koningin van 1898-1948) bijgezet in de Nieuwe Kerk. Haar wens is in het wit begraven te worden, net als haar man prins Hendrik van Mecklenburg in 1934.

Over die wens schrijft ze in haar autobiografie Eenzaam maar niet alleen: ’Wij hadden beiden de geloofszekerheid, dat de dood de ingang tot het Leven is en elkaar daarom beloofd, dat onze begrafenis geheel in het wit zou geschieden.’

Zelfs de brugleuningen en hekken langs de kant van de weg zijn wit geschilderd. Koningin Juliana en haar vier dochters zijn op de dag van de plechtigheid geheel in het wit gekleed.

Bijzetting van Prins Claus was op 15-10-2003

Bijzetting van Prinses Juliana op 30-03-1004

Bijzetting van Prins Bernard op 11-12-2004

Johan Friso en TNO Space,

Johan Friso heeft Lucht & Ruimtevaarttechniek gestuurd aan de TU Delft. Hij is sinds 1 maart 2004 mede-directeur bij TNO Space in Delft.

De Nieuwe Kerk,

Wie Delft bezoekt, kan niet om de Nieuwe Kerk heen. Deze laatgotische kruisbasiliek aan de Markt is gebouwd tussen 1383 en 1510.

De toren werd twee keer herbouwd na een brand en een blikseminslag. Nu is hij met 108.75 meter de op één na hoogste kerktoren van Nederland.

De oorspronkelijk Rooms-Katholieke kerk werd, na de beeldenstorm, in 1572 protestants.

Bij de ontploffing van het kruithuis in 1654 zijn de middeleeuwse gebrandschilderde ramen verloren gegaan. Tussen 1927 en 1936 zijn nieuwe ramen geplaatst.

Veel daarvan hebben de Oranje-familie als onderwerp.

Stad van Vermeer

Welkom in Delft, de stad waar de wereldvermaarde kunstschilder Johannes Vermeer (1632-1675) werd geboren, bijna zijn hele leven woonde en zijn ongeëvenaarde meesterwerken schilderde.

In het 17de-eeuwse Delft deden Vermeer en velen van zijn beroemde tijdgenoten hun inspiratie op.

De bloeitijd van de Noordelijke Nederlanden (de Gouden Eeuw) is terug te vinden in de rijke aankleding van de personen en de binnenhuizen, de exterieurs en de stadsgezichten, die in die tijd zijn vereeuwigd.

Naast de sfeervolle kleuren en de harmonieuze, evenwichtige compositie, zijn het vooral de dieptewerking en de spiegeling van het licht die de schilderijen van Vermeer zo fascinerend maken.

Het straatje,

Wereldberoemd stadsgezicht waarop Vermeer treffend de sfeer van het dagelijks leven in het 17de-eeuwse Delft weergeeft. Mogelijk hebben de huizen aan de Voldersgracht, waarop hij aan de achterzijde uitkeek vanuit zijn huis op de Markt, ervoor model gestaan.

Het straatje is uniek: er is geen ander werk van Vermeer met kinderen en het is zijn enig bewaard gebleven straatbeeld.

Meisje met de parel,

Een van de weinige portretten die Vermeer heeft geschilderd. Het is ontdaan van alle invloeden uit de omgeving. Mede door de uitheemse, kunstig gedrapeerde doeken om het hoofd, lijkt het tijdloos.

De levendigheid in de tinten van de hoofdtooi accentueert de prachtig weergegeven ßonkerglans in de ogen van het meisje, dat ons opvallend rechtstreeks en open aankijkt.

De stad Delft in perspectief,

Gezicht op Delft is Vermeers bekendste meesterwerk. Ogenschijnlijke tegenstellingen van intens zonlicht, donkere wolken, kleurige daken en kleurloze weerspiegelingen in het water, roepen zowel rust als spanning op.

De panoramische weergave zou Vermeer hebben bereikt door toepassing van de camera obscura, die ook werd gebruikt door Rembrandts leerling Carel Fabritius (1622-1654).

De komst van een aantal invloedrijke schilders bracht halverwege de 17de eeuw nieuwe stijlen en een verrijking van de artistieke kwaliteit.

Onder anderen Paulus Potter, Jan Steen, Carel Fabritius en Pieter de Hooch woonden en werkten enige jaren in Delft.

Sommigen waren, evenals Vermeer, lid van het Sint-Lucas-gilde.

Alleen van interieurschilder De Hooch (1629-1684) staat vast dat de jonge Vermeer door hem is beinvloed. Later was dat andersom.

Atelier,

Op een van zijn interessantste doeken, De schilderkunst, ensceneert Vermeer de totstandkoming van een schilderij.

Na de dood van de kunstenaar vermeldt de boedelbeschrijving van zijn atelier: twee schildersezels, drie paletten, zes penselen, tien schildersdoeken, drie prentenbundels, een lessenaar, een stok met ivoren knop en twee Spaanse stoelen.

De goudweegster,

Dit schilderij van een vrouw die goud weegt is van Pieter de Hoogh. Hij is vooral bekend door zijn nauwkeurige manier van ruimtelijk schilderen en de goede beheersing van het perspectief. Een aantal jaren later schildert Vermeer ook een goudweegster, een doek dat een opvallende gelijkenis vertoont met de goudweegster van De Hoogh. Dit laat zien dat Vermeer in zijn jonge jaren beïnvloedt is door De Hoogh.

Beestenmarkt,

De Beestenmarkt speelt een belangrijke rol in het leven van de ouders van Johannes Vermeer. In 1591 wordt zijn vader Reynier Jansz. geboren in het huis Nassau aan de Beestenmarkt 26. Van zijn zesde tot zijn zeventiende levensjaar woont Reynier in herberg De Drie Hamers op nummer 14-14a. Daarna leert hij in Amsterdam voor caffawever (zijde-linnenwever) en trouwt er met de uit Antwerpen afkomstige Digna Baltens. Het paar gaat wonen in De Drie Hamers, waar in 1620 hun dochtertje Geertruy wordt geboren. Hun tweede en laatste kind, Johannes, aanschouwt het levenslicht in 1632, elders in Delft.

De Markt,

Een groot deel van het leven van Johannes Vermeer speelt zich af op en rond de Markt, het middelpunt van de toen zo'n 25.000 inwoners tellende stad. De Nieuwe Kerk, die door de schilder prominent wordt afgebeeld op Gezicht op Delft, had een bijzondere betekenis in zijn familie. In deze oorspronkelijk katholieke - sinds 1572 hervormde - kerk met het praalgraf van Willem van Oranje en de grafkelder van de Oranjes, zijn Johannes en zijn zusjes gedoopt. Een grootvader, zijn ouders, zusje en vrouw liggen er begraven.

Voldersgracht,

Omstreeks 1628 verhuizen de ouders van Vermeer met hun dochtertje Geertruy naar herberg De Vliegende Vos aan de Voldersgracht 25. In oktober 1632 wordt hun zoon geboren, die als ‘Joannis’ wordt gedoopt in de Nieuwe Kerk aan de Markt. Vader Reynier noemt zich inmiddels Reynier Jansz. Vos. De naam Vermeer gebruikt hij voor het eerst in 1640.

Oude Kerk,

Johannes Vermeer is op 16 december 1675 bijgezet in het familiegraf in de Oude Kerk, waarin al drie van zijn jonggestorven kinderen liggen. In de sinds 1573 protestantse kerk mogen ook katholieken, zoals de Vermeers, worden begraven. Weduwe Catharina Bolnes blijft met grote financiële problemen achter met elf kinderen, van wie er nog tien minderjarig zijn. Geldzorgen zijn waarschijnlijk ook de oorzaak van de vroege dood van de vermaarde kunstschilder. Door de afname van de welvaart, mede als gevolg van de Franse inval in 1572, zakt de schilderijenhandel in en valt het onderhoud van het grote gezin hem extra zwaar.

Stad van de grachten

Delft is ook bekent door de vele grachten en bruggen, mmar ook door de oude geveltjes. Door deze unieke combinatie is het goed toeven in de stad met zijn vele uitgaansmogelijkheden zoals, de vele kroegen en restaurantjes.