Geschreven in opdracht van de Volks Universiteit Amsterdam. 8-10-'84 Clazien FADDEGON.


Mevrouw de Boer, de patiente bij het raam op zaal 4, kreunde even van pijn. Haar man, die wat onwennig, met een bezorgd gezicht naast het bed stond, legde zijn hand nog even bemoedigend op de hare en zei: "Nou, sterkte dan maar. Wil je nu heus dat ik wegga?" "Ja", glimlachte ze dapper, "de kinderen hebben je nodig en moeten naar bed, ik moet dit toch alleen ondergaan, daar kun je me niet mee helpen. En een blindedarmoperatie is toch niet zo iets verschrikelijks? Bel vanavond nog maar even, dan ben ik misschien al bij uit de narcose".
Ze lachte wat om zijn benauwde gezicht, toen hij haar om de hoek van het gordijn nog even toeknikte voor hij de zaal verliet.
De man, met een hart vol zorg en een hoofd vol vragen, keek rond naar een verpleegkundige of een dokter, maar nergens was iemand te zien. Hoe moest dat nu, zoveel patienten en zo weinig personeel, wie moest er nu voor z'n vrouw zorgen als ze straks geholpen was? Zou een vrouw van een minister ook zo aan haar lot overgelaten worden? 't Zat hem niet lekker----

-o-o-o-o-o-o-o-


Op de operatiezaal legde Dr.de Lange z'n instrumenten neer. Z'n assistent plaatste nog een paar hechtingen en verzorgde de wond van de laatste operatiepatient. De anesthesist had z'n narcose-apparatuur al verwijderd, controleerde nog eens pols en ademhaling en kondigde aan:"Hij komt bij". Dr de Lange gooide zijn operatiehandschoenen in de daarvoor bestemde bak, deed operatieschort, muts en monddoek af en leunde vermoeid tegen de muur.
"Koffie!" dacht hij krampachtig, "koffie en even liggen!" pas nu voelde hij, hoe moe hij was na een hele dag opereren. Vier uren had deze laatste operatie geduurd, ontdekte hij verbijsterd, geen wonder dat hij dood-op was.Toen hij de gang op kwam, op weg naar de koffie-automaat, ging z'n 'pieper'. Hij liep naar de telefoon en meldde zich. 't Was z'n vrouw:" Waar blijf je nu! Je zou toch om 6 uur thuis zijn? Conny is er. 't Is weer mis!"
Zuchtend beloofde hij, zo gauw mogelijk te komen, ineens weer vol zorgen om thuis, om z'n enige dochter, waarvan ze kort geleden ontdekten, dat ze verslaafd was, aan cocaine nogal, zijn Conny, een zo veel belovende medicijnen-studente . Ze was thuis, zei z'n vrouw, hij moest erheen,proberen met haar te praten tegen beter weten in hopend, dat ze nu zou luisteren naar hun goede raad?
Op weg naar de garderobe hoorde hij de telefoon gaan en luisterde even. Een spoedgeval!Appendix! Ook dat nog! "Is er niemand anders? Ik word thuis verwacht!" Waren er dan ook geen chirurgen meer, moest hij nou alles?
Waar bleef toch al dat personeel? Waren ze nou gek met hun bezuinigingen?.
Even z'n handen in z'n pijnlijke rug duwend, draaide hij zich met een hoofd vol wrok om en liep terug naar de operatiezaal. Even later werd hier Mevr.de Boer van zaal 4 binnengereden.Terwijl Dr.de Lange zich stond te wassen kreeg ze een voorbereidende injectie. "Waar zijn de papieren?" zei zuster Janneke opeens. "Lieve hemel, zijn er weer geen papieren meegekomen!" Ze was nog niet "steriel" en belde naar de afdeling. Toen daar de telefoon eindelijk werd opgenomen, ging ze zo ongenadig te keer : "dat ze niet konden raden hoe een patient-onder-narcose heette en wat haar mankeerde, dat Dr. de Lange vermoeid de ogen sloot en probeerde niet te luisteren.
Op de afd.Chirurgie had broeder Hans de telefoon aangenomen; Met in de ene hand twee ondersteken, in de andere de hoorn, liet hij de scheldkanonnade over zich heen gaan en reageerde kortaf:"ja, ik heb ook maar twee handen hoor en ik zit op de hele afdeling alleen met twee leerlingen. Ja, kalm maar, ik zal ze laten brengen."
Hij bracht de ondersteken weg, zoekend naar een van de beide zusters, die ergens op de afdeling moesten zijn. Vond uiteindelijk beiden samen bij een patiente waar ze 't bed aan 't verschonen waren: de po was te laat gekomen....
De status van die spoedoperatie van 4 is blijven liggen. Ren er vlug even mee naar de O.K.en gebruik voortaan je hersens, dat scheelt een hoop tijd."
"Ja, een ogenblikje hoor," mopperde Elly, "ik kan deze mevrouw toch niet zo laten liggen? 't Is ook zo idioot druk. Is er
niemand anders? Zitten wij met z'n drieen op de hele afde­ling?. Nee toch zeker?" vroeg ze verbouwereerd. Ik ren me suf!"
Ze liep naar zaal 4, griste het op tafel liggende papier naar zich toe en holde er mee de gang af naar de lift, die natuurlijk net weg was. Vijf kostbare minuten naar de maan en ze wisten toch al niet hoe ze klaar moesten komen.

-o-o-o-o-o-o-o-

Bij de O.K. klopte zuster Elly aan, wat onder de indruk van een operatiekamer, die voor haar, pas een half jaar in de verpleging, nog iets beangstigends had. De deur werd een klein eindje geopend, ze overhandigde de papieren en maakte dat ze weg kwam, gauw terug.
Iemand, inmiddels met de status in de hand, bladerde er wat in en las voor:"Mevrouw de Jong, uterus extirpatie." 't Drong half tot Dr.de Lange door. Flauw meende hij zich te herinne­ren, dat iemand het over een appendix had gehad.Gek, was hij nou zo in de war?'"Hoe heet ze?"vroeg hij. "Mevr.de Jong".
Hij keek eens naar de patiente.De operatiezusters dekten haar lichaam af met groene doeken, alleen de te opereren plaats open latend: ze was al wat versuft en reageerde niet, toen hij een paar maal indringend riep:" Mevr.de Jong!Mevr.de Jong!!"--
Toch vroeg hij voor alle zekerheid de jongste OK-zuster, die niet steriel was, vlug even naar de afdeling te bellen, of bij Mevr.de Jong nou echt de baarmoeder verwijderd moest worden. Maar ze kwam na enkele minuten terug met de boodschap dat de telefoon niet opgenomen werd.
"Zeg, begin nou",zei de anaesthesist, "ze is al weg,'k kan haar geen eeuwen onder narcose houden!!" Dr.de Lange zuchtte. Nou, 't zou wel goed zijn.
Nou, 't zou wel goed zijn. Hij was ervan overtuigd, dat de status van de patiente op dit moment betrouwbaarder was dan zijn hoofd; hij was nog nooit zo moe geweest.
In anderhalf uur werkten ze ook deze operatie af, intussen met wat vage verwondering, waarom een zo op het oog gezonde baarmoeder de oorzaak kon zijn van een spoedoperatie.

-o-o-o-o-o-o-o-


Toen hoofdzuster Marian de volgende ochtend om half 8 op zaal 4 kwam, was haar eerste opwelling : "ik loop weg, wat een bende! Hoe komen we klaar!" Ze onderdrukte deze gedachte, die haar de laatste tijd vaker overviel, met moeite. Nu haar aandacht erbij, voor de boel helemaal in 't honderd liep. Mevr.de Jong in het eerste bed rechts, keek haar wat zenuwachtig en gespannen aan. "Ja,'t wordt Uw tijd hoor, we komen U zo een prikje geven en over een paar uurtjes ligt U hier weer lekker in bed en is 't achter de rug.
Ze liep door naar Mevr.de Boer in 't bed bij het raam. "Hoe gaat?" "Hm, 't is nog niet veel, 't valt me tegen" zei deze zachtjes en onderdrukte met moeite een braakneiging.
" 'k Kom straks even terug,misschien mag U vanmiddag even op, we zullen eens zien", zei ze en liep van zaal met de status van Mevr.de Boer om even het operatieverslag door te lezen. Wat wrevelig ontdekte ze dat het niet ingevuld was, schreef er een briefje bij om het gelijk met de eerste patient van die ochtend, Mevr,de Jong, naar de O.K. terug te sturen; maar toen ze het in de status van Mevr.de Jong legde, opdat het niet weg zou raken, zag ze vol verwondering de paar dichtbeschreven regels op de gisteren nog lege bladzijden.
Wat was dat nou? Was zij nou gek of hoe zat dat? Haar ogen vlogen over de regels heen, lazen met moeite het eigenlijk altijd onleesbare doktershandschrift. Moesten die lui nou niet eens verplicht schrijfles krijgen? --maar ze werd er niets wijzer van, daar stond een operatieverslag van een uterus extirpatie - maar met Mevr.de Jong was nog niets gebeurd!
Ten overvloede ging ze, wat ongerust, bij haar onder de dekens kijken. Wat moest dat nou betekenen?? Opeens half in paniek liep ze naar het bed van Mevr.de Boer. "Ik kom even naar de wond kijken," zei ze, sloeg de dekens terug en zag verband, ja logisch...maar waar? Was dat de plaats van een appendixoperatie? Ze kreeg het benauwd van schrik, maar probeerde niets te laten merken.
'k Heb nog zo'n pijn",steunde de patiente," 't lijkt wel of het veel erger geworden is".
Zr.Marian zag dat de temperatuur hoger was dan gisteren.
Wat was hier gebeurd? 't Angstige vermoeden dat langzaam in haar op kwam durfde ze nog niet echt onder woorden te brengen, maar ze moest 't zeker weten: met de status van beide patienten ging ze naar de O.K.

-o-o-o-o-o-o-o-


"t Was bezoektijd.Meneer de Boer, bloemen in de hand, kwam de afdeling op en liep meteen door naar zaal 4. Wat gespannen: hoe zou het zijn? Misschien was z'n vrouw al op geweest? Daar waren ze tegenwoordig zo vlug mee!
Toen hij gisteravond belde, was ze nog niet bij uit de narco-se, en vanmorgen scheen ze nogal wat pijn te hebben. Maar ja, 't was nog maar net gebeurd, dat was misschien wel normaal...
Toen hij de lege plaats ontdekte, waar het bed hoorde te staan, schrok hij zich wezenloos. 't Was of z'n hart even stil stond, of z'n bloed even vergat te stromen... wat was er? Meteen stond hoofdzuster Marian al achter hem, legde haar hand op zijn arm en vroeg of hij even mee wilde gaan. Zonder iets of iemand te zien liep hij achter haar aan, naar het zusterkamertje. De bloemen, mooie roosjes, waar ze zo van hield, hield hij krampachtig in z'n vuist geklemd, de doornen staken venij­nig door het papier heen, zonder dat hij 't voelde...
"Gaat U even zitten, ik moet U iets zeggen", zei Marian wat moeilijk, die zwijgende man, die haar met angstige ogen aankeek, werkte haar op de zenuwen. "Uw vrouw is op de O.K. ze moest nog eens geopereerd worden, er is iets mis gegaan.
U hoeft niet meteen ongerust te worden, maar 't is natuurlijk wel vervelend.
" Hoe komt dat dan, wat is er gebeurd?"stotterde de man ont­daan. "Ja, dat kan de dokter U het beste zelf even vertellen". schoof Marian af; uiteindelijk kon niemand van haar vergen, dat zij de stommiteiten die er nu en dan gebeurden, uitlegde en goed praatte. Elk ogenblik was er wat tegenwoordig, maar dit spande dan wel de kroon. Als zij de man nu eens vertelde, dat bij z'n vrouw de baarmoeder was weggehaald in plaats van de blindedarm en dat deze laatste operatie uiteindelijk nu toch nog, terwijl zij nu in een veel slechtere conditie was, moest gebeuren. Zou ze het zeggen? Dat hij zich hier niet
bij neer moest leggen, maar het aanhangig moest maken bij het Medisch Tuchtcollege?
Maar wie kreeg er dan de schuld? Dr.de Lange! Maar die was toch niet alleen verantwoordelijk voor deze ontzettende fout?? ft Hele systeem was verkeerd, er werd bezuinigd op veel te veel en op verkeerde plaatsen.
"Gaat U zo lang maar even in de wachtkamer zitten",zei ze zacht, ft komt wel goed ... hier is een kopje koffie".

't Kopje voor zich op de tafel, de bloemen nog steeds in de hand, staarde hij naar de gang, waar verplegend personeel heen en weer draafde. Een bloeddruppeltje liep langzaam uit z’n hand, waar een doorn had geprikt.

-o-o-o-o-o-o-o-


CLAZIEN FADDEGON.